آرماتوربندی ساختمان
می 7, 2023
سقف وافل و کاربرد آن چیست ؟
می 31, 2023
روزانه گزارش‌های زیادی که نشان دهنده خسارت‌های ناشی از بعضی اشتباهات در ساخت و ساز است شنیده می‌شود و این گزارشات روز به روز بیشتر هم می‌شود؛ این مشکلات اصولاً به علت عدم رعایت موارد ایمنی حادث می‌گردند، مواردی همچون خاکبرداری اشتباه که موجب صدمه به خانه‌های اطراف می‌شود و یا سقوط مصالح ساختمانی که سبب آسیب به افراد رهگذر می‌شود و یا ریختن دیوار ساختمان در حال ساخت.
سؤال اینجاست که مسئولیت حقوقی این موارد آسیب و خسارت که در اثر عدم رعایت مقررات ایمنی می‌باشد بر عهده کیست؟
در این مقاله قوانین مربوط به مسئولیت حقوقی ساخت و ساز و روش‌های پیگیری حق و حقوق راجع به این خسارات را عنوان می‌شود تا در صورت لزوم بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید:
در ساخت و ساز چه مواردی خسارت‌های مالی و جانی ایجاد می‌کنند؟
- در عملیات ساختمان سازی امکان دارد در صورت عدم رعایت مقررات ایمنی و همچنین سهل انگاری برخی از مسئولین پروژه آسیب و خسارت‌های مالی و جانی سطحی و یا جبران ناپذیر به افراد یا اماکن وارد شود.
- عدم نظارت درست بر سازه‌ها، و با اینکه قوانین نظام مهندسی در ایران وجود دارد و افراد زیادی در این سازمان مشغول به کار هستند و مسئولیت نظارت و تأیید استحکام ساختمان‌ها نیز بر عهده آنها می‌باشد اما با این حال هنوز ساختمان‌هایی بدون رعایت استاندارد لازم ساخته می‌شوند.
- یکی از موارد آسیب زا عدم آشنایی سازنده ساختمان به حیطه کاری و عدم توانایی او در انجام نظارت به رعایت مقررات ایمنی و استانداردهای یک ساختمان محکم می‌باشد.
ریزش‌های ساختمان دلایل متعدد دارد که به عنوان نمونه در بعضی مواقع ریزش ساختمان به دلیل عدم رعایت مقررات ایمنی و استفاده نکردن از سازه نگهبان و یا عدم رعایت دستورالعمل‌های خاکبرداری در املاک مجاور (گودبرداری غیر اصولی) می‌باشد و در بعضی از مواقع نیز ساختمان‌های مجاور ممکن بسیار ضعیف و غیر اصولی ساخته شده باشند و شاهد ریزش ساختمان با کوچکترین تغییر در زمین اطراف باشیم.
حتی ممکن است برخی سازندگان ساختمان که تنها هدفشان فروش واحدهاست، دیگر به کیفیت ساختمانی که می‌سازند اهمیت ندهند و این سبب شود که مقررات ایمنی را درست رعایت نکرده و موجب افزایش صدمات ناشی از این مورد شوند.
اصل این مشکل مرتبط به نحوه اجرا و نظارت بر اجرای سازه نگهبان است؛ مالکان، سرمایه‌گذاران و همچنین مجریان و سازندگان ساختمان هر کدام می‌توانند بنا به دلیلی در ایجاد این قبیل آسیب‌ها و مشکلات دخالت داشته باشند و مسئلۀ اصلی نبود دانش فنی کافی و عدم رعایت مقررات ایمنی بسیاری از سرمایه گذاران در زمینه ساخت و ساز می باشد.
سازنده ساختمان باید دارای صلاحیت و دانش و تجربه کافی و لازم برای اجرای پروژه ساختمانی باشد تا بتواند از بروز چنین مواردی پیش گیری کند.
مواردی همچون عدم تأمین هزینه‌های مورد نیاز برای انجام مطالعات مکانیک خاک، عدم تأمین بودجه کافی برای اجرای سازه نگهبان، استفاده نکردن از نیروهای متخصص برای اجرای ساختمان و عدم اجرای دقیق دستورات مهندسان ناظر و حتی حذف مهندس ناظر از فرآیند اجرا از موارد بسیار آسیب زا می باشد.
شاید بتوان گفت که مهمترین علت خسارت و آسیب در اثر ساخت و ساز غیر اصولی می‌تواند به دلیل ضعف مسئولین و ناکارآمدی مهندسین پروژه باشد.
مسئولیت حقوقی خسارت‌های ایجاد شده در اثر ساخت و ساز بر عهده کیست؟
در مواردی که گودبرداری و یا مراحل ساخت مقررات ایمنی رعایت نگردد و یا اینکه به دلیل سهل انگاری مسئولین پروژه ساختمان صدماتی ببیند و به افراد و یا اماکن آسیب وارد شود در این حالت با شکایت و پیگیری صحیح، مقصر اصلی شناخته می‌شود فرد خسارت دیده نیز به حق و حقوق مطلوب خود می‌رسد.
ماده یک قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 عنوان می‌کند که هر فردی که بدون مجوز قانونی بطور عمد و یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان، سلامتی و یا مال دیگری و یا هر حق دیگری که به موجب قانون برای افراد ایجاد شده است آسیب و لطمه وارد نماید ضرر مادی و معنوی برای دیگری ایجاد می‌کند و مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می باشد و قانون با صراحت عنوان می‌کند که: " در صورت ورود خسارت به غیر به دلیل بی احتیاطی و یا رعایت نکردن نظام‌های دولتی، مقصر یا مقصرین حادثه مسئول جبران آن می‌باشند و همچنین میزان خسارت وارده و حدود مسئولیت و تقصیر و تأثیر هر یک از اشخاص دخیل در ایجاد خسارت با جلب نظر کارشناسان برآورد و تعیین می‌شود."
آسیب و صدماتی که در مرحله ساخت و ساز سازه‌ها وارد می‌شوند در دادگاه در دو دسته بندی جدا بررسی می‌گردند: صدمات مالی و صدمات جانی، و اگر بی احتیاطی و یا عدم رعایت نظام‌های دولتی منجر به قتل غیر عمد شود طبق ماده 616 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 ضمانت اجرای کیفری در نظر گرفته می‌شود که بر اساس آن مقصر محکوم به حبس 1 تا 3 سال و پرداخت دیه در صورت مطالبه با اولیای دم می‌شود.
کدام قانون برای رسیدگی به اینگونه خسارات و مسئولیت حقوقی وضع شده است؟
بر اساس آنچه تا کنون عنوان شد قوانین محکمی در این خصوص وضع شده است و بند 9 ماده 2 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب 1374، مقررات ملی ساختمان، اصل حاکم بر تمامی روابط و فعالیت‌های تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با بخش ساختمان است و این مقررات مجموعه اصول و قواعد فنی و آیین کنترل و اجرای آنها می‌باشد و رعایت آنها در طراحی نقشه ساختمان، محاسبه، اجرا، بهره برداری و نگهداری ساختمان‌ها برای اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، آسایش و صرفه اقتصادی ضروری‌ست.
مهندسین ناظر همچنین جزء افرادی هستند که مسئولیت نظارت بر نحوۀ اجرای ساختمان بر عهده آنها است و همچنین مأموران شهرداری نیز وظیفه دارند که بر ساختمان‌ها نظارت کنند و هرگاه از موارد تخلف در پروانه به موقع جلوگیری گردد یا در صدور گواهی انطباق ساختمان با پروانه مرتکب تقصیری شوند طبق مقررات قانونی به تخلف آنان رسیدگی می‌گردد.
اگر عمل ارتکابی مهندسان ناظر و مأموران شهرداری واجد جنبه جزایی باشد طبق ماده 616 قانون مجازات اسلامی از این منظر قابل تعقیب است و از طرفی بخاطر تبصره 2 ماده هفت مصوبه شورای عالی اداری مورخ 1371.08.13 نظارت بر حسن جریان امور و کنترل‌های لازم در چارچوب مقررات به عهده شهرداری‌ها می‌باشد.
زمانی نام مهندس ناظر ذکر شود چگونه باید طرح شکایت کرد؟
در صورت توافق مهندس ناظر و کارفرما (پیمانکار یا صاحبکار) مبنی واگذار کردن مسئولیت مهندس ناظر به کارفرما این توافق به لحاظ تطابق نداشتن با قانون، رافع مسئولیت مهندس ناظر نیست و علاوه بر مسئولیت مدنی و کیفری مهندس ناظر، طبق مواد 90، 91، 92 آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان اگر طرح شکایت و احراز تخلف مهندس ناظر در شورای انتظامی انجام شود؛ می تواند منجر به محرومیت موقت استفاده از پروانه اشتغال تا محرومیت دائم از عضویت نظام مهندسی استان‌ها و ابطال پروانه اشتغال گردد.
مطابق قانون مسئولیت مدنی در مواد 1 ، 2 ، 11 ، 12 و 14 می‌توان مسببان را مکلف به جبران خسارت و آسیب نمود.
این خسارت از آسیب و خسارت مالی به مالکان و مجاوران و نیز خسارت جانی می باشد و شخصی که طبق قانون مجرم شناخته می‌شود باید کلیه مسئولیت حقوقی آنرا بپذیرد و آسیب و خسارات را جبران کند و یا مجازات گردد.
مسئولیت حقوقی خسارات وارده آیا مربوط به مالک می‌شود؟
در قانون مدنی به تصویب رسیده است صاحب دیوار یا عمارت مسئول خسارت‌هایی می‌باشد که خراب شدن آن دیوار یا ساختمان ایجاد کرده است.
و ناگفته نماند که این موضوع زمانی درست است که خراب شدن ساختمان در صورت ایرادی باشد مالک از آن مطلع بوده و یا این عیب در اثر عدم مواظب او ایجاد شده است.
در نتیجه در قانون مدنی، مالک مسئول ساختمان خود می‌باشد و همچنین مسئول این است که در نتیجه خرابی ساختمان به کسی خسارت و آسیبی وارد نشود زیرا در صورت خسارت مالک مسئول جبران آن است.
و اگر مسئولیت ایمنی و نگهداری و حفاظت ساختمان بر عهده کسی گذاشته شده او باید پاسخگویی این موارد باشد.
و یا ممکن است که بی‌دقتی مالک سبب گردد که مسئولیت حقوقی شامل حال او شود مثلاً اگر مالک ساختمان برای جلوگیری از ورود کودکان به کارگاه ساختمانی مانع تردد ایجاد نکند و در اثر ورود کودکان به این محل آسیبی به آنها وارد گردد مالک باید پاسخگو باشد.
اگر وقوع خسارت در اثر امری غیر قابل اجتناب مانند زلزله باشد و یا فردی غیر از مالک سبب بروز خسارت شده است بر طبق ماده 223 قانون مدنی، دیگر مسئولیت بر عهده مالک نمی‌باشد.
مالک ساختمان، مسئولیت حقوقی خسارت مالی و جانی را که در اثر خراب شدن ملک به دیگران می‌رسد بر عهده دارد که ممکن است این خسارت به دلیل دخالت مالک و یا انجام کار غیر اصولی باشد به عنوان نمونه تغییر در فضای داخلی خانه خود و جابه جا کردن دیوارها ممکن است موجب کاهش ایمنی ساختمان و ریزش آنها گردد.
در صورت بروز مشکل و وارد شدن زیان چه مسئولیتی متوجه کارفرما است ؟
کارفرمای هر پروژه دارای مسئولیت‌هایی است که در صورت عدم رسیدگی مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌شود. به عنوان مثال برخی از آنها عبارت است از بیمه کارکنان که مسئولیت کارفرما می‌باشد.
این بیمه خسارت جانی وارد به کارکنان در محیط کار و در حین انجام کار را تحت پوشش قرار می‌دهد. منظور از جبران خسارت جانی نیز عبارت است پرداخت هزینه‌های پزشکی و غرامت نقص عضو یا فوت کارکنان.
انواع بیمه نامه‌های مسئولیت مدنی کارفرما در برابر کارکنان سه دسته هستند:
- بیمه‌های عمرانی
- بیمه‌های اداری
- بیمه‌های ساختمانی
در زمینه بیمه نامه کارکنان توسط کارفرما، حدود 80% بیمه‌های صادره از مسئولیت مدنی در قبال کارکنان در بخش احداث بنا است و در سایر بیمه نامه‌های صادر شده از این نوع در بخش پروژه‌های عمرانی شامل سدسازی، شبکه جمع آوری فاضلاب، راه سازی، شبکه آب رسانی و همچنین کارخانه‌های تولید آجر می‌باشد.
در این موارد اگر حادثه‌ای نیز ایجاد گردد بطور مثال کارگری از ارتفاع سقوط کند یا فوت شود؛ در بیشتر مواقع صاحبکار، معمار و مهندس ناظر در برابر زیان دیده مشترکاً مسئول می‌باشند و باید زیاد وارده را جبران نمایند.
اگر کارگران موجب وارد شدن خسارت به اموال دیگران یا همسایگان شوند این موارد شامل بیمه مسئولیت سازندگان ابنیه در برابر شخص ثالث می‌شود.
در نهایت عنوان می کنیم که اگر کارفرما مسئولیت‌هایش را درست انجام ندهد در ساخت و ساز مشکل پیش می‌آید و در این صورت اگر خسارت جانی و مالی بوجود آید کارفرما مقصر خواهد بود.
تعریف بیمه مسئولیت مدنی
این بیمه مخصوص کارمندان شرکت می‌باشد که اگر هر گونه خسارت یا اتفاقی بیفتد بیمه گزار که طرف کارفرما است مسئول رسیدگی و بررسی وضعیت کارمندان خواهد بود.
یعنی اگر به دلیل رفتار یا عملی، یک فرد یا افرادی از جامعه صدمه و خسارت ببینند مسئولیت مدنی تحقق پیدا کرده و گروه اول موظف است خسارت وارد شده بر فرد و جامعه را جبران نماید؛ این پدیده به عنوان زیان خصوصی نام برده می‌شود، که در صورت جبران خسارت و رضایت فرد شاکی قضیه فیصله پیدا می کند.
بنا بر آنچه ذکر شد ممکن است که در مراحل ساخت و ساز و یا حتی بعد از آن به دلیل رعایت نکردن مقررات ایمنی خسارات جانی و یا مالی به افراد دیگر و یا امکان اطراف وارد شود که در این صورت اگر به سرعت شکایت خود را با دادگاه در میان گذاشته می‌توانید از حقوق خود دفاع نمایید.
" اگر عملی موجب زیان به جامعه باشد مسئولیت کیفری و اگر موجب زیان فقط به افراد باشد مسئولیت مدنی ست که هم موجب زیان فرد و هم موجب خسارت جامعه می‌شود در اینصورت مسئولیت کیفری و مدنی با هم تحقق پیدا می کند."
مسئولیت سازنده ساختمان چند سال است؟
ساختمان‌هایی که ساخته می‌شوند باید ضمانتی باشند و در صورت بروز ایراد در مدت توافقی که اصولاً حداکثر یک سال است سازنده ساختمان موظف است ایراد را بدون دریافت هزینه‌ای برطرف کند. ولی در مورد سنگ نما بحث متفاوت است و مسئولیت بالایی دارد و ضمانت یا گارانتی سنگ نمای ساختمان ساده 10 الی 15 سال است که با توجه به نظر قاضی مورد نظر و قانون شهرداری در هر سال تعیین می‌شود.
پس حتماً پیش از تحویل واحد در مورد گارانتی و ضمانت ساختمان با سازنده صحبت کنید تا بعد از بروز مشکل خسارت خود را دریافت کنید.
مسئول حقوقی فروریختن ساختمان‌های نوساز کیست؟
ساختمان‌هایی که در حال ساخت و یا تازه‌ساز هستند در صورتی که فرو بریزند خسارت‌های جانی و مالی زیادی بوجود می‌آورند اما سوال اینجاست که مسئول جبران این خسارات با کیست؟ مگر نظارت بر ساخت و ساز در این ساختمان‌ها انجام نمی‌شود.
مهندس ناظر در واقع شخصی حقیقی یا حقوقی‌ست که بر اساس قانون نظام مهندسی پروانه اشتغال به کار مهندسی را از وزارت مسکن و شهرسازی دارد و در اندازه صلاحیت خود مسئول نظارت بر کلیه یا بخشی از عملیات ساختمانی بر عهده‌اش است.
طبق تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری، مهندسین ناظر ساختمانی وظیفه دارند که برای عملیات اجرایی ساختمان که با مسئولیت آنها احداث می‌شود از نظر انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشه دائماً نظارت داشته باشند و در پایان کار نیز مطابقت ساختمان را با پروانه نقشه و محاسبات فنی گواهی دهند.
مبحث نظارت بر ساختمان‌ها از موارد مهم می‌باشد و چون بصورت روزانه بخش مهمی از سرمایه ملی چه در بخش خصوصی یا چه در بخش دولتی در موارد مسکونی، تجاری، اداری، آموزشی و ...صرف ساخت و ساز می‌گردد اگر بحث نظارت نباشد ممکن است موجب از بین رفتن این سرمایه‌ها شود یا حتی خسارات جانی را به دنبال داشته باشد.
و البته اگر مهندس ناظر به وظایف خود بخوبی عمل نکند بر اساس قانون با او برخورد می‌شود و تأکید می شود که بر اساس تبصره 7 ماده 100 شهرداری، هرگاه مهندس ناظر بر خلاف واقع گواهی دهد و یا تخلف را به شهرداری اعلام نکند و موضوع منجر به طرح در کمیسیون ماده 100 و صدور رای به جریمه و یا تخریب ساختمان گردد شهرداری وظیفه دارد که مراتب را به نظام معماری و ساختمانی اعلام نماید.
شورای انتظامی نظام معماری و ساختمانی نیز وظیفه دارد که مهندس ناظر را در صورت اثبات تقصیر با توجه به اهمیت موضوع به 6 ماه الی 3 سال محدودیت از کار و اگر دوباره مرتکب تخلف شود و این تخلف موجب به تخریب ساختمان با توجه به کمیسیون ماده 100 گردد، مراتب محکومیت از جانب شورای انتظامی نظام معماری و ساختمانی در پروانه اشتغال ثبت می‌شود و همچنین در یکی از روزنامه های کثیر انتشار نیز اعلام می گردد.
از سوی دیگر شهردار وظیفه دارد تا زمان صدور رای محکومیت به تخلف مهندس ناظر و همچنین ارسال پرونده به کمیسیون ماده 100 به مدت حداکثر شش ماه از اخذ گواهی امضای مهندس ناظر مورد نظر برای ساختمان برای پروانه شهرداری اجتناب نماید.
مسئولیت نیز در دو نوع مدنی و کیفری دسته بندی می‌شود و هدف از مسئولیت کیفری مجازات مجرم می‌باشد که باید متناسب با اهمیت تقصیر ارتکابی تعیین شود و هدف از مسئولیت مدنی جبران ضرر و زیان وارده به زیان دیده می‌باشد که با اندازه زیانی که وارد شده است تعیین می‌شود.
مهندس ناظری که قبول کرده که تمام مسئولیت اجرای ساختمان تحت نظارت او انجام شود در واقع باید پاسخگویی تمامی عملیات اجرایی و موارد فنی ساختمان را به عهده بگیرد.
در این وضعیت اگر حادثه‌ای رخ دهد به معنی ارتکاب تخلف و عدم نظارت بر اجرای نظامات توسط او بوده است و اگر حادثه مورد نظر خسارت مالی و جانی به بار آورد، بی‌اطلاع بودن مهندس ناظر بر اساس قانون ماده 616 قانون مجازات اسلامی مجازات سنگین را به دنبال دارد.
بر اساس این ماده اگر قتل غیر عمد شکل بگیرد که دلیل آن بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی یا اقدام به موضوعی باشد که مرتکب در آن مهارت نداشته است و یا به دلیل عدم رعایت نظامات حادث گردد؛ فرد خاطی به حبس از 1 سال تا 3 سال و پرداخت دیه در صورت مطالبه اولیای دم محکوم می‌شود.
از طرفی بر اساس ماده 1 قانون مسئولیت مدنی هر فردی که بدون داشتن مجوز قانونی بصورتی عمدی یا سهوی به جان، سلامتی، مال و یا به هر حق دیگری که به سبب قانون برای افراد ایجاد شده است ضرر و زیان مادی و معنوی وارد کند مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می‌باشد.
البته فرد زیان دیده نیز باید ثابت نماید خراب شدن بنا مسبب ایجاد آن ضرر بوده است.
3 دیدگاه
توضیحات بسیار بسیار منطقی دادید. سازنده بنظرم باید از ریزش سنگ جلوگیری کنه قبل از خسارت دیدن. برای اینکار باید از مجری متخصص نما کمک بگیرید.
سلام پارکینگ ساختمان بعد از یکسال نشست کرده مالک باید درست کنه یا سازنده اگه لطف کنین جواب بدین ممنون میشم
با سلام
این مورد باید توسط کارشناس فنی که دارای پروانه از سازمان نظام مهندسی می‌باشد بررسی گردد؛ گروه ساختمانی مانکس می‌تواند کارشناسی لازم را برای شما ارائه دهد و شما را در این خصوص یاری دهد.
با سپاس