معماری یکی از عناصر بنیادین و حیاتی در صنعت ساختمان است. طراحیهای معماری مناسب میتواند در کیفیت زندگی افرادی که در آن مکان زندگی میکنند، بهبودی به ارمغان آورد. معماری میتواند فضاهایی ایجاد کند که افراد را به تعامل و ارتباط با یکدیگر تشویق کند و با ایجاد فضاهایی سالم و فعال به کیفیت زندگی و رفاه افراد کمک کند.
"استدیو طراحی معماری مانکس"، در راستای اهداف کلی مجموعه، با بکارگیری ایدههای نو و خلاقانه در خلق فضایی پیشرو برای آینده، صنعت و هنر را به هم میآمیزد تا کاربر را به تجربه حضور در فضای متعالی و پاسخگو برساند.
حوزه طراحی مجموعه مانکس در موضوعات متنوعی وسعت دارد و تجربه طراحی فضاهای اداری، تجاری، مسکونی، طراحی ویلا، طراحی منظر و طراحی داخلی را شامل میشود. همچنین توجه به طراحی جزئیات در فضا، یکی از تمایزات پروژه های گروه ساختمانی مانکس با دیگران فعالان این حوزه است.
تمامی پروژههای ساختمانی که شامل موارد مسکونی، اداری و تجاری هستند به خدمات طراحی ساختمان نیاز دارند، طراحی ساختمان در چهار مرحله زیر انجام میشود:
1- طراحی معماری
2- طراحی سازه
3- طراحی تأسیسات مکانیکی
4- طراحی تأسیسات الکترونیکی
طراح خانه طبق قوانین ملزم به داشتن مدرک مهندسی در رشتههای معماری، عمران، برق و مکانیک هستند و همچنین باید پروانه نظام مهندسی نیز داشته باشند.
طراحی معماری را اصولاً معمار یا آرشیتکت انجام میدهد؛ طراحی سازه را civil engineer یا مهندس عمران انجام میدهد و طراحی تأسیسات ساختمان را مهندس برق و مکانیک انجام میدهد و به کار یک یا چند پیمانکار تخصصی نیاز دارد.
در پروژههای بزرگتر و پیچیدهتر به خدمات شرکتهای مهندسین مشاور و شرکتهای رتبه دار پیمانکاری که از افراد متخصص و حرفهای تشکیل شده نیز نیاز است.
در طراحی ساختمان باید بین مهندسین در این چند رشته و مالک به منظور برآورده شدن خواستههای او البته تا جای امکان تعامل لازم ایجاد گردد و برای طراحی ساختمان حرفهای باید از دانش و تجربه مهندسین مشاور نیز بهره برد.
زیرا اگر طراحی ساختمان اصولی نباشد موجب مشکلات عدیدهای میشود مثلاً عدم طراحی صحیح برای دیوار برشی، فضای نورگیری غیر استاندارد و یا عدم جداسازی محیطهای خصوصی و عمومی در ساختمان مواردی هستند که نمیتوان از آسیبهای آن چشم پوشی کرد.
شاید برخی گمان کنند امروزه با توجه به پیشرفت بالایی که در سیستمها و فناوری ساختمان داشتهایم نقش معماران کمتر شده است؟ پاسخ خیر است و باید بگوییم نقش معمار ساختمان که کار اصلی او طراحی ساختمان است نه تنها تضعیف نشده بلکه مهمتر از قبل هم شده است.
هرچند که شکل بنیادین طراحی ساختمان همچنان نقش مهمی در عملکرد کلی ساختمان دارد؛ اما با توجه به اینکه امروزه به ساخت و ساز پرسرعت و عملکردهای سریع در ساختمان نیاز ضروری است؛ حتی طراحی ساختمان و ساختمانسازی از گذشته پیچیدهتر نیز شده است.
برای اجرای ساختمان سرمایهی نامحدود وجود ندارد و فقط با طراحی ساختمان به شکل صحیح مدیریت منابع اعمال میگردد. اهمیت طراحی ساختمان حرفهای اینجا مشخص میشود که اگر بهترین مصالح و تجهیزات نیز در اختیار مجری ساختمان قرار داده شود بدون طراحی ساختمان اصولی امکان ارائه بهترین خدمات از آنها وجود ندارد.
ما از دهههای گذشته تا کنون پیشرفت زیادی در مصالح و سیستمهای ساختمانی داشتهایم و این توقع وجود دارد که اجرای ساختمان همراه با پیشرفتهترین متریال و فناوری تجهیز گردد؛ و از آنجایی که فاکتورهای زیادی هست که موجب تأثیرگذاری بر عملکرد یک ساختمان میشود باید طراحی ساختمان بگونهای انجام شود که تمام اتفاقات ممکن را پیشبینی و سناریوهای لازم را برای ارائه عملکرد بهینه و سریع پیاده سازی نماید.
بهترین نرم افزارهای طراحی ساختمان بصورت تیتروار عنوان گردید جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص مقاله «بهترین نرم افزارهای طراحی ساختمان» را مطالعه نمائید.
معماران برای طراحی ساختمان از روشهای مشابه استفاده میکنند و برای کنترل طراحی ساختمان آنرا به 5 مرحله زیر تقسیم بندی مینمایند:
در این مرحله اطلاعات اصلی و پایهای برای طراحی ساختمان از جمله موارد زیر گردآوری میشود:
طراحی این مرحله اصولاً با رسم دیاگرامهای ارتباطی آغاز شده و تبدیل به پلانها و نماهای یک خطی و تصورات سه بعدی ساده از طرح میشود. ترسیمات در این بخش از موقعیت دیوارها، نحوه قرارگرفتن و تناسبات فضاها و نمای کلی از اندازه و حجم ساختمان تشکیل شده است.
این مرحله از طراحی ساختمان شامل موارد زیر میباشد:
پیش از شروع فرآیند ساخت و ساز طراحی نقشه ساختمان فرآیندی ضروری میباشد زیرا که نقشه خانه شمای کلی از ساختمان را نشان میدهد.
نقشه کشی ساختمان در واقع استفاده از روش گرافیکی برای نمایش موارد بصورت دو بعدی میباشد که آنها اصولاً به عنوان راهی جهت توسعه و انتقال طرحها برای ساختمانها میباشد؛ این نقشه خانه شامل همان طرحهای اولیه و مفهومی بوده تا دستورالعملهایی که برای پیمانکاران در نظر گرفته میشود.
نقشه های ساختمانی در ابتدا بصورت طرحهای کلی و طرحهای عرصه بندی شده شروع شده و تا نقشههای بسیار دقیق و مقیاس دار را شامل میگردد.
طراحی نقشه ساختمان چگونه انجام میشود ؟
نقشههای ساختمانی در گذشته به صورت دستی بر روی کاغذ انجام میشد اما میدانیم که امروزه استفاده از انواع نرم افزارهای طراحی ساختمان مانند نرم افزارهای لومیون، اتوکد و یا نرم افزار مدل سازی ساختمان (BIM) طراحی نقشه ساختمان انجام میشود.
با استفاده از نقشههای ساختمانی اطلاعات ابعادی و گرافیکی اجزای ساختمان مشخص میشود؛ پیمانکارن با استفاده از نقشههای ساختمان میتوانند اجزای کار را بسازنند یا مونتاژ کنند؛ حتی با استفاده از نرم افزارهای طراحی ساختمان زمانبندی کار را نیز با دقت محاسبه نمود؛ حتی بخشی از اطلاعت تولیدی همچون نحوه قرارگیری سنگ نما نیز توسط طراحان در طراحی نقشه ساختمانی تهیه میگردد به تیم ساخت و ساز ارائه میدهد. هرچه جزئیات اجرایی ریزبینانهتر باشد محصول نهایی نیز در زمان اجرا بینقصتر میشود.
آیا طراحی نقشه ساختمان همان طراحی پلان است؟
طراحی پلان ساختمان جزئی از طراحی نقشه ساختمان میباشد؛ و برخی تصور میکنند که طراحی پلان همان طراحی نقشههای ساختمانی است که در واقع زیر مجموعه آن میباشد.
انواع نقشه های ساختمانی :
از مراحل اولیه اجرای ساختمان و همچنین اولین مرحل طراحی نقشه ساختمان این مرحله میباشد. در این مرحله نقشه برداران و متخصصین با استفاده از تجهیزات تخصصی با استفاده از نقشههایی از جمله نقشههای UTM ابعاد و زوایای مختلف زمین مورد نظر را و توپوگرافی آن و هرچه که در این مورد لازم باشد را تهیه کرده و در اختیار دیگر گروههای متخصص قرار دهد.
برای طراحی ساختمان در فاز یک، نقشه ساختمان یا نقشه خانه با مقیاس یک صدم 1/100 یا یک دویستم 1/200 ترسیم میگردد؛ در این مرحله نقشه باید توسط کارفرما بررسی شود بنابراین مدارک باید با دقت و زیبایی و با دیدهای سه بعدی یا پرسپکتیو و یا حتی ساخت ماکت ارائه گردد و برای ارائه اطلاعات بیشتر در خصوص سازه باید از مبلمان و پر رنگ کردن برخی قسمتها استفاده نمود؛ این موضوع سبب میشود که کمبودهای احتمالی طرح پیدا شده و در مرحله فاز دو طراحی ساختمان رفع گردد.
با استفاده از نقشه فاز یک سازه، عملیات متره و برآورد را میتوان انجام داد. تغییراتی که میخواهید اعمال نمایید بهتر است که در طراحی فاز یک انجام شود و انجام تغییرات در فاز دو طراحی مستلزم هزینهی زیاد میباشد.
اطلاعات اصلی در این مرحله فاز یک طراحی به دست میآید:
نقشههای اجرایی پروژه که نقشههای فاز 2 پروژه میباشند براساس مقررات ملی ساختمان و ضوابط سازمان مدیریت برنامه و بودجه بدست میآیند و در مرحله بعد به تصویب شهرداری میرسند و جواز ساخت صادر میگردد.
این نقشهها و شیتها به دست مهندس معمار آماده میگردد و شامل اطلاعات معماری از جمله مشخصات مصالح و جزئیات اجرایی در بخشهای مختلف ساختمان میباشد و اجرای پروژه باید مطابق آن انجام شود.
نقشهها و شیتهای فاز دو سازه به دست مهندس محاسب طراحی میگردند و مشخصات فونداسیونها، تیرها، ستونها و پوشش سقفها را دارند.
این نقشهها شامل سیستم آب رسانی، دفع فاضلاب، نوع سرمایش و گرمایش میباشند.
نقشههای تأسیسات برقی ساختمان توسط مهندسین برق طراحی میشوند و شامل مواردی از قبیل سیستم روشنایی، کلید و پریز و تلفن ساختمان میباشد.
در طراحی ساختمان باید نشان داده شود که پروژه با کدهای کاربری زمین مطابقت دارد و سایر دستورالعملهای لازم الاجرای شهرداری اجرا شده تا در دریافت پروانه ساختمان یا جواز ساخت مشکلی ایجاد نگردد. در این مرحله اطلاعات اضافی مورد نیاز جهت دریافت پروانه ساخت به اسناد ساخت و ساز اضافه میگردد؛ و باید صبر کرد زیرا انجام و مدت این مرحله وابسته به حوزه قضایی و پیچیدگی پروژه و همچنین نیازهای خاص منطقه و نحوه فرآیند بررسی طراحی ساختمان است.
سازه فولاد سبک زمانی بکار میرود که نیاز به اجرای سریع ساختمان میباشد و انتخاب این سازه کمک زیادی به این موضوع میکند به این دلیل که همه قطعات از جمله تیرها، تیرچهها، ناودانیها و صفحات آماده به کارگاه ساختمان میرسند و دیگر نیاز به برش ندارند.
در این نوع سازه، قطعات فولادی بوسیله پوشش در مقابل عناصر و موارد خورنده محافظت میشوند؛ کاربرد این نوع سازهها در ساختمانهای تجاری است البته این بدین معنی نیست که در سازههای مسکونی استفاده نمیشود بلکه بسیاری از مالکان و پیمانکاران ساختمانهای مسکونی نیز ترجیح میدهند که برای ساختنسازی از این نوع سازه استفاده کنند.
فولاد سبک اگر به عنوان سازه در طراحی ساختمان استفاده شود دارای مزایای فراوانی است از جمله میتوان به این موارد اشاره نمود:
اما در کنار این مزایا، نقطه ضعف سازه فولاد سبک رایج نبودن ابزارهای مورد نیاز این سازه برای برشکاری است و از آنجایی که برای ساخت و ساز با فولاد سبک نیاز به ابزارهای مخصوص برش و بست میباشد، در صورت نیاز به انجام برخی از تنظیمات در محل ساخت و ساز ممکن است با مشکل مواجه شوید.
سازه فولادی با سازه فولاد سبک قدری تفاوت دارد و به دلیل مستحکمتر بودن اصولاً برای ساختمانهای بزرگتر کاربرد دارد.
این نوع سازه ساختمانی از ستون و خرپاهای فولادی ساخته شده است که موجب نگه داشتن سقفها و کفها بزرگتر میشود. طراحی ساختمان با سازههای فولادی در برخی از ساختمانهای بلند به این دلیل که قطعات ساختمان را با استفاده از جرثقیل بالا میبرند و بعد همه آنها را به سرعت جوش میدهند پرکاربرد است.
سازه فولادی برای طراحی ساختمان مزایای فراوانی دارد از جمله اینکه :
نقطه ضعف این سازه فولادی خورندگی آن در مناطق با رطوبت زیاد میباشد.
ساختمانهای بلند و پارکینگها اصولاً بوسیله اسکلت بتنی ایجاد میگردند به این دلیل که به نسبت دیگر مصالح ساختمانی قدرت بیشتری دارند؛ در اجرای اسکلت بتنی از ستونهای بتنی مسلح و همچنین دالهای بتنی و تیرهای بتنی جهت ساخت سازه پشتیبان ساختمان استفاده میشود.
بتن مسلح، مصالحیست که راحت در دسترس است و اگر احتیاج به ریختهگری در کارگاه ساخت و ساز شود این موضوع ممکن است زمانبر شود و این موضوع بیشتر مواقع اتفاق میافتد و سازههای بتنی احتیاج به ریختهگری پیدا میکنند و این یعنی که پخت و تکمیل این سازهها زمان بیشتری را میگیرد.
مزایای طراحی ساختمان اسکلت بتنی را در ادامه توضیح میدهیم:
برای نقاط ضعف اجرای ساختمان اسکلت بتنی میتوان به فرآیند زمانبر بودن آن اشاره نمود و همچنین در مناطق مستعد به زلزله، بتن ممکن است نیاز به مهندسی اساسی داشته باشد.
اگر سرعت کار برای شما اهمیت دارد سازههای از پیش مهندسی شده را میتوان به عنوان بهترین گزینه انتخاب نمود. در این سازه اجزای آن سریع با یکدیگر ترکیب میگردند و این امکان وجود دارد که خیلی زودتر از آنچه مورد نظرتان حتی بود از آن استفاده لازم را ببرید. شما با انتخاب این سازه قادر خواهید بود که ساختمان را بر اساس ویژگیهای مورد نظرتان طراحی نمایید. بعد از این مرحله قطعات را میسازند و در کنار هم قرار میدهند تا به محل ساخت ساز ارسال گردند. طراحی ساختمان با استفاده از سازه از قبل مهندسی شده دارای مزایا زیر میباشد: سرهم بندی سریع این نوع سازه قدرت استحکام بالای این سازه قابلیت شخصی سازی نقاط ضعف این سازه را میتوان به مواردی همچون گران بودن هزینهی آن و اینکه طراحی اسکلت آن باید بصورت مربع یا مستطیل است عنوان کرد.
عوامل طبیعی از جمله زلزله، طوفان و ... مواردی هستند که سازههای ساختمانی را در برابر نیروهای کششی قرار میدهند؛ و برای طراحی ساختمان باید این موضوع را مد نظر قرار داد که سازه چه بتنی و چه فلزی باشد باید مقاومت لازم را در برابر این عوامل طبیعی از خود نشان دهد.
اصولاً سازههای اسکلت فولادی دارای مقاومت و یکپارچگی بهتری در مقابل انواع نیروهای برشی، فشاری و کششی هستند و سازههای بتنی در برابر نیروهای کششی استحکام کمتری دارند.
عملکرد غیر ارتجاعی سازه نشان دهنده مقاومت پنهان آن در مرحله غیر ارتجاعی میباشد و بر اساس ضریب رفتار سازه یا ضریب کاهش نیرو تعیین میگردد.
ضریب رفتار سازه یا ضریب کاهش نیرو ضریبیست که نشان دهنده عملکرد غیر ارتجاعی سازهها در مقابل زلزلههای شدید میباشد؛ و به مواردی از جمله ضریب شکل پذیری، ضریب میرایی سازه، زمان تناوب اصلی سازه، مشخصات خاک، مشخصات زلزله، رفتار بار و ضریب اطمینان طراحی بستگی دارد.
و فرمول مقاومت مورد نیاز سازه اینگونه محاسبه میگردد:
ضریب رفتار سازه (Ru) / مقاومت سازه در حالت کاملاً ارتجاعی = مقاومت مورد نیاز سازه
در سالهای اخیر به دلیل رشد جمعیتی که داشتهایم ساخت و ساز سریع همراه با صرفه جویی اقتصادی اهمیت بیشتری پیدا کرده است و در این میان اسکلت بتنی به علت داشتن عملکرد مناسب و مقاومت زیاد در برابر آتشسوزی انتخاب مناسبی جهت ساختمانهای چند طبقه عمومی میباشد؛ سازههای اسکلت بتنی علاوه بر اینکه دارای استحکام بالا در برابر بارهای لرزهای میباشند دارای انعطاف پذیری بیشتری در طراحی ساختمان و روشهای ساخت هستند.
طراحی لرزه ای ساختمانها امروزه بر طبق روش نیروی استاتیک معادل و محاسبه نیروی زمین لرزه انجام میشود. طراحی لرزه ای ساختمانها با اعمال ضریب کاهش نیرو یا ضریب رفتار سازهای از طیف خطی زلزله محاسبه میگردد. تعیین ضریب رفتار سازه اهمیت زیادی در طراحی لرزهای سازهها دارد و همانطور که در بالا اشاره شد از تابع انعطاف ناپذیر سازه تشکیل شده است و نشان دهنده استحکام و شکل پذیری پنهان سازه در مرحله غیر قابل انعطاف میباشد پژوهشها نشان میدهد که با افزایش طبقات ضریب رفتار سازه افزایش پیدا میکند.
در طراحی ساختمان و معماری توجه به زیبایی اهمیت بالایی دارد؛ مواردی همچون نمای ساختمان، اندازه، مصالح کاربردی آن، بافت، تعادل و تقارن، کنتراست، تناسب، هم ترازی، وحدت و دکوراسیون در جذابیت یک ساختمان همواره در نظر گرفته میشود.
خواص منحصر به فرد و زیبایی طبیعی چوب و دیگر مواد زیستی موجب استفاده از آنها در ساختمان سازی، طراحی نما و طراحی دکوراسیون داخلی میشود.
در طراحی ساختمان علاوه بر بکار بردن فاکتور زیبایی شناسی باید موارد مهمی از قبیل دوام ساختمان، موارد مرتبط به ایمنی، داشتن قابلیت سرویس دهی مناسب در امور مختلف را کاملاً برآورده نمود تا ساختمان در طول عمر مفید خود عملکرد سازهای مناسب را ارائه دهد.
مهندسین ساختمان سازی و معماران باید درک از مکانیسمهای فرسودگی کلی در بخشهای مختلف ساختمان از قبیل عناصر، اجزاء، نماها را برای کل ساختمان داشته باشند.
مواردی همچون تغییرات در ظاهر مواد سینتیک، پاسخهای مربوط به مقاومت مواد با توجه به شدت عوامل تخریب کننده و ...
امروزه برخی نرم افزارهای طراحی ساختمان بسیار کمک کننده برای رسیدن به این نوع تفکر میباشند زیرا که طراحان حرفهای همواره برای اینکه جذابیت طراحی ساختمان آنها بیشتر گردد مهارت سه بعدی فکر کردن را بکار میبرند.
طراحان ساختمان باید به جزئیات طراحی تسلط داشته باشند و طراحی آنها با مکان پروژه، سبک ساختمان و میزان بودجه تطابق داشته باشد.
طراحی ساختمان باید اصولی باشد به این دلیل که استفاده از ساخت و ساز نادرست وزن سازه را سنگین میکند و این موجب میشود که ساختمان غیر ایمن گردد و استفاده از متریال نامتناسب نیز سبب گرانتر شدن فونداسیون میشود.
یک روش بسیار خوب این است که از بهترین مصالح ساختمانی به میزان لازم استفاده شود و بخصوص زمانی که میخواهید برای نمای خارجی سازه کار کنید در صورت عدم دقت لازم ممکن است نمای ساختمان یک نمای آلوده، غیر استاندارد و حتی اتمال نشتی آب نیز داشته باشد؛ و باید نحوه اتصالات مصالح ساختمانی به درستی کنترل شود.
طراحی ساختمان باید با مقیاس انسانی تناسب داشته باشد و تقارن نیز یکی از عناصر ساده و سنتیست که موجب زیبایی و ایمنی میگردد، عنصر تکرار نیز در تعداد دربها و پنجرهها و عناصر دیگر موجب زیبایی و راحت بودن ساختمان شود.
قراردادن تراس در طراحی ساختمان در فضاهای نامناسب موجب عدم استفاده از آنها جهت هدف لازم میشود؛ تراس در اتاق خواب کمتر استفاده میشود مگر اینکه آشپزخانه در نزدیکی آن باشد.
سعی کنید تراسهای خیلی بزرگ را روبروی مناظر بویژه پر رفت و آمد قرار ندهید به این دلیل که به نمای ظاهری ساختمان شما آسیب وارد میکند؛ تراس باید بگونه ای طراحی شود که بتوان از مناظر و زیباییهای اطراف بدون نگاه کردن به قسمتهای دیگر استفاده نمود.
حداقل عمق تراس 2000 میلیمتر است؛ و جهت گیری تراس دارای اهمیت زیادی میباشد؛ بهتر است تراسها در سمت جنوبی قرار نگیرند زیرا موجب سردتر شدن اتاقها در فصل زمستان میشوند.
اندازه متوسط یک بالکن برای جای دادن یک میز 6 نفره با صندلی 4200 * 4200 میلیمتر است.