مدیریت پیمان اسکلت بتنی
آوریل 24, 2023
مسئولیت سازنده ساختمان چند سال است؟
می 24, 2023
بتن در برابر فشارهای عمودی استحکام زیادی دارد و در مقابل تنش‌های گوناگون از این قبیل مقاومت بالایی از خود نشان داده است؛ اما با این حال بتن مقاومت کششی و برشی زیادی ندارد؛ به همین جهت برای تحمل ساختمان در برابر نیروهای کششی از آرماتوربندی استفاده می‌شود. آرماتور بندی پیش از بتن ریزی کف ماله پروانهای انجام می‌گیرد.
آرماتوربندی سبب می‌شود بتن استحکام کششی و برشی بیشتری داشته باشد و در نتیجه موجب می‌شود که مقاومت آن نیز مقابل تنش‌های محیطی افزایش پیدا کند.
آرماتوربندی از حساس‌ترین و دقت‌ترین بخش‌ها در اجرای ساختمان بتنی می‌باشد و برای اجرای آرماتور بندی در ساختمان‌های بتنی باید از نهایت حوصله و دقت بهره برد.
تماس با گروه ساختمانی مانکس
فراموش نشود آرماتوربندی کاری بسیار تخصصی‌ست و حتی آرماتورها در برخی مواقع تأمین مقاومت تمام فونداسیون را برعهده می‌گیرند.
نحوه اجرای آرماتوربندی در قسمت‌های مختلف متفاوت بوده و هرکدام از موارد موجب ایجاد استحکام کششی مختلف می‌شوند.
بتن مسلح ترکیبی از بتن و میلگرد است که میلگردهای آن بصورتی ویژه کنار یکدیگر هم چیده می‌شوند و همچنین بصورت همزمان موجب افزایش مقاومت فشاری بتن و استحکام کششی فولاد می‌شوند. آرماتوربندی موجب اتصال صحیح بین بتن و میلگردها می‌شود.
آرماتور چیست؟
در صنعت ساختمان‌سازی دو مفهوم پرکاربرد یعنی میلگرد و آرماتور وجود دارد که برخی از افراد این دو مفهوم را در کنار هم و یا حتی بجای هم بکار می‌برند.
آیا میلگرد و آرماتور با یکدیگر تفاوت دارند یا فرآیند تولید یکسان دارند؟
آرماتورها یا reinforcement rebar از انواع میلگردهایی هستند که با انجام عملیات حرارتی ویژه، تغییر شکل پیدا کرده و بشکل شبکه‌ای به یکدیگر متصل می گردند و در بتن مسلح و سازههای ساختمانی بکار برده می‌شوند.
بتن مسلح ترکیبی خاص از بتن و میلگرد است که میلگردهای آن بصورتی خاص کنار یکدیگر چیده شده‌اند که بصورت همزمان موجب افزایش مقاومت فشاری بتن و استحکام کششی فولاد می‌شوند.
آرماتوربندی موجب می‌شود که اتصال بین بتن و میلگرد بصورتی مناسبی شکل بگیرد و این اجزاء با جزئیات بیشتری به یکدیگر متصل شوند و موجب بالا رفتن مقاومت سازه بتنی می‌شود.
میلگرد (rebar) نیز به پروفیلی از جنس فولاد می‌گویند که سطح مقطع آن دایره‌ای و توپر است و در سایزهای گوناگون تولید می‌گردد و برای افزایش استحکام و مقاومت بتن در ساخت و ساز‌ها استفاده می‌گردد. میلگردها بخشی از مصالح اولیه در ساختمان‌سازی محسوب می‌شوند و آرماتورها از اتصال میلگردها مطابق محاسبات نقشه بدست می آیند.
بعبارت دیگر اگر شما میلگرد را برای عملیات‌هایی برای برشکاری و یا خمکاری استفاده کرده و آنها را بهم جوش داده تا طرحی از پیش تعیین شده بدست آید اصطلاحاً آرماتور بدست آورده اید.
نام دیگر آرماتور، میلگرد مسلح می‌باشد به این مفهوم که اگر شما هنوز میلگرد را در قطعات بتنی استفاده نکرده اید و خم و برش‌ها را روی آن انجام نداده اید و یا با استفاده از سیم آرماتوربندی در المان‌های سازه‌ای مورد استفاده قرار داده‌اید و یا اصلاحاً هنوز آنرا نبسته‌اید میلگرد نام دارد و اگر هر کدام از این فرآیندها روی آن انجام شود در واقع مسلح شده است و به آرماتور تبدیل شده است.
آرماتوربندی چیست؟
آرماتوربندی فرآیندی‌ست که در آن میلگردها و سایر محصولات فولادی با ترتیبی خاص کنار یکدیگر چیده می‌شوند و با کمک جوشکاری سرد، بست فلزی و یا مفتول سیمی به یکدیگر وصل می‌گردند.
امروزه در مهندسی مدرن آرماتوربندی یکی از مهمترین شیو‌ه‌های کاربردی برای ساختمان سازی می‌باشد. ترکیب آرماتور و بتن موجب ایجاد سنگ مصنوعی می شود زیرا بتن ماده‌ای خمیری مانند است که به اشکال مختلف در می‌آید و مطابق شکل دلخواه مهندسین سفت شده و ساختمان را مستحکم کند.
آرماتوربندی در اشکال مختلف می‌باشد که گاه می‌تواند مانند قرار گرفتن چند میلگرد ساده و راست بر روی هم باشد که در سقف‌ها استفاده می‌شود و گاه می‌تواند بصورت میله‌های درهم تنیده و خمیده باشد که در ستون‌ها و فونداسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فراموش نشود که انجام آرماتوربندی باید بر اساس اصول مهندسی باشد یعنی مهندسین محاسب قطر میلگردها، ابعاد چشمه‌ها و تعداد شبکه‌های آرماتور را بر اساس نوع کاربری محاسبه و نتیجه را به مجری ساختمان اعلام نمایند.
مزایای آرماتوربندی در اجرای ساختمان‌های اسکلت بتنی
- بتن مسلح یا بتن آرمه به دلیل آرماتوربندی انجام شده در آن مقاومت کششی بالایی پیدا می‌کند.
- ساختمان‌های دارای آرماتور نسبت به دیگر ساختمان‌ها که آرماتوربندی نشده اند پایداری بیشتری دارند.
- بتن آرمه دارای قدرت فشرده سازی و تراکم بیشتری نسبت به دیگر مصالح ساختمانی می‌باشد.
- سازههای بتنی در برابر آب و آتش با وجود آرماتور مقاومت بالایی پیدا می‌کند.
- با استفاده از آرماتوربندی می‌توان بتن را در اشکال گوناگون شکل داد.
- آرماتوربندی از انحراف اولیه ساختمان جلوگیری می‌کند.
- آرماتور بندی در سازههای بتنی نسبت سازههای فلزی آسان‌تر و نیاز به مهارت کمتری دارد.
- هزینه نگهداری بتن مسلح بسیار پایین است.
موارد مهم در آرماتوربندی
-
آرماتورهای آغشته به روغن یا زنگ زده قابل استفاده نمی‌باشند؛ و اگر آرماتورها آلودگی دارند در ابتدا باید پاکسازی شوند تا قابل استفاده گردند.
-
خاموتها، آرماتورهای عرضی هستند که وظیفه آنها نگهداری از آرماتورهای طولی است و موجب جلوگیری از کمانش آرماتورهای طولی در زمان فشار زیاد می‌شوند؛ بنابراین دقت شود که ضوابط خاموت گذاری دارای اهمیت کمتری از آرماتوربندی اصلی نیست.
-
فاصله خاموتها از هم حدوداً 20 سانتیمتر است؛ و خاموتها بصورت طولی با سیم آرماتوربندی بسته می‌شوند.
-
آرماتورها را نباید با دستگاه هوا برش داد؛ تمامی آرماتورها توسط قیچی مخصوص بریده می‌شوند.
-
از خم کردن آرماتورها در دمای زیر 5 درجه سانتیگراد خودداری شود.
فاصله آرماتورها تا سطح قالب بندی باید حداقل 5.2 سانتیمتر باشد تا پوشش بتنی که روی آرماتورها قرار می‌گیرد بتواند ضخامت مناسب داشته باشد.
این موضوع سبب پیوستگی بین بتن و آرماتور می‌شود و مانع زنگ زدگی و خوردگی آرماتورها می‌شود.
مراحل آرماتوربندی
طراحی ساختمان و تعیین اجزای آن
پیش از شروع ساخت و ساز و همچنین تهیه مصالح باید پلان ساختمان طراحی شده و بخش‌های مورد نیاز آن رسم و مشخص نمود.
تهیه میلگرد
برای پروژه‌های ساده و کوچک مثل ساختمان‌های معمولی می‌توان از میلگردهای فولادی آجدار برای آرماتور استفاده کرد.
برای ساختمان‌های پیچیده مثل مجتمع‌های مسکونی بزرگ یا مجتمع‌های فروشگاهی بزرگ و یا مخازن و... باید یک فرم مخصوص جهت خرید انواع میلگردها تدارک دید که با توجه به نیاز ساختمان و نحوه آرماتوربندی خریداری انجام می‌شود.
مشورت با طراح و نقشه کش آرماتوربندی ساختمان
در ابتدا بر اساس سفارش طراح ساختمان میلگردها تهیه می‌شوند و سپس در مورد آرماتوربندی باید با مهندس ناظر مشورت شود. مهندس ناظر اندازه و نوع میلگردها را بررسی می‌کند و سپس آنها را با تمام جزئیات با نقشه ساختمان تطابق می دهد.
اگر پروژه بزرگ و پیچیده باشد مهندس طراح به شکل کامل در محل کار حضور پیدا می‌کند و کیفیت آرماتوربندی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در ساختمان‌های کوچک و ساده‌تر به دلیل اینکه فاصله میلگردها و تغییر شکل آنها خیلی اهمیت ندارد نیاز به حضور دائم مهندس ناظر نیست.
انتخاب روش مناسب برای آرماتور بندی
برای آرماتوربندی از جوشکاری تنها طبق ضوابط خاصی از جوشکاری فورجینگ یا سر به سر میلگرد و جوشکاری بغل به بغل با بکارگیری وسایل جوشکاری پنوماتیک استفاده می‌شود به این دلیل که جوشکاری انعطاف ندارد و در صورت ایجاد تنش و اعمال فشار احتمال شکستن وجود دارد و این موجب کاهش استحکام کششی ساختمان می‌شود.
برای خم کردن میلگرد و ایجاد آرماتور روش‌های مختلفی هست که هرکدام از این روش‌ها مناسب سازه‌ای خاص بتنی است.
این روش‌ها عبارت است از روش منظم، روش کرواتی و روش گره زدن است.
انواع گره‌های آرماتوربندی
-
گره ساده یا لغزان
گره ساده رایج‌ترین گره برای متصل نمودن میلگردهای اصلی و فرعی (مونتاژ) در شبکه‌های افقی مانند سقف و فونداسیون می‌باشد این نوع گروه موجب سرعت بخشیدن به پروژه می‌شود.
-
گره صلیبی
اگر برای آرماتور بندی از میلگردهای قطور استفاده شود و همچنین نقاط اتصال کم باشد؛ گره صلیبی که موجب افزایش استحکام میلگردها می‌باشد پیشنهاد می‌شود.
- گره اصطحکاکی
بهترین انتخاب برای متصل کردن میلگردها به یکدیگر در شبکه‌ها و صفحات قائم یعنی محل اتصال میلگردهای افقی به میلگردهای قائم استفاده از گره اصطکاکی می‌باشد این نوع گره مانع لغزش میلگردهای افقی می‌شود.
- گره پشت گردنی
بهترین روش صحیح برای خاموت زدن و اتصال میلگردها به آن در گوشه‌ها، ستون‌ها و تیرها گره پشت گردنی می‌باشد.
روش قرارگیری آرماتور و میلگردها تعیین گردد :
فراموش نشود که قرارگیری آرماتور در سازههای بتنی عملکرد مهمی در رسیدن بتن به نقاط مختلف آن می‌شود و برای ستون‌های بزرگ به دلیل استفاده از میلگردهای بزرگ، فضای بیشتری در اختیار آرماتور و قالب باید قرار داده شود و همچنین بتن باید به تمام نقاط آرماتور برسد.
چک کردن آرماتوربندی
یکی از مراحلی که مهندسین همیشه توصیه کرده‌اند بررسی چند باره آرماتور پیش از بتن ریزی است که اصولاً آرماتور در زمان جابجایی یا دیگر فعالیت‌های ساخت و ساز ممکن است دچار آسیب شده یا سیم و مفتول آن پاره گردد و برای بررسی نهایی آرماتور باید روی آن قدم زد و با پا به میلگردها ضربه زد؛ و اگر میلگردی شل شده یا مفتول آن باز شده باشد باید با سیم مفتول دوباره آنرا بست.
قالب گذاری و بتن ریزی
مرحله نهایی آرماتوربندی یک ساختمان شامل گذاشتن قالب اطراف آن و سپس بتن ریزی می‌باشد در این مرحله بهتر از قالب‌های فلزی که مانع از خروج آب سیمان بتن می‌شود را استفاده نمود. این قالب‌ها دارای شکل‌های مختلفی هستند و می‌توان انواع ستون‌های استوانه‌ای را ساخت.
آرماتوربند کیست؟
آرماتوربند فردیست که آرماتورهای تقویت کننده فولادی را در جای خود نصب می‌نماید و از آن محافظت می‌کند. نام‌های دیگری که برای آرماتوربند استفاده می‌شود آهنگر و یا میلگردکار می‌باشد.
یک آرماتوربند برای نصب آرماتورهای کارهای از جمله بارگیری، باراندازی آرماتورها، خواندن نقشه اجرایی اسکلت‌های آرماتوری و جزئیات آن، اندازه زدن و بریدن میلگردها، خم کردن و قلاب کردن آرماتورها، جوش دادن، برآورد طولی و وزنی آرماتورها، تهیه کردن تجهیزات مورد استفاده بر اساس نقشه، مونتاژ صفحات اتصال و همچنین تشخیص محل صفحات اتصال و همچنین نصب آنها بر اساس نقشه اجرایی و آرماتوربندی سقف‌های بتن آرمه در سازههای گوناگون انجام می‌دهد.
شغل آرماتوربندی در دسته بندی کارهای گوناگون و در زیر مجموعه رشته عمران قرار می‌گیرد. باید بگوییم در این شغل علیرقم چیزی که تصور می‌شود که این کار کاریست اجرایی اما بیشتر از اینکه نیاز باشد که عمل کنید نیاز به خواندن است یعنی خواندن نقشه‌ها مهمترین قسمت در انجام آرماتوربندی می‌باشد.
یکی از خصوصیات اصلی یک آرماتوربند داشتن صبر و حوصله به اندازه کافی می باشد زیرا کل فرآیند آرماتوربندی پیش از مرحله قالب‌بندی انجام می‌گیرد باید دقت شود که فاصله بین قالب بتن و چوبی و... با آرماتورها مطابق نقشه‌های ساختمانی باشد.
برخی دستگاه‌های آرماتور بند نیز هستند که می‌توانند برخی از وظایف انسان‌ها را انجام دهند بطور مثال آرماتور زن اتوماتیک می‌تواند سیم مفتول را به دور میلگرد بسته و گره زند.
خم و برش میلگردها برای آرماتوربندی
تفاوت میلگرد و آرماتور بر طبق عملیات خمکاری و برشکاری است که روی میلگرد بر اساس اصول و ضوابط معینی انجام می‌گیرد.
برشکاری میلگردها در دو نوع مختلف و با کمک قیچی و یا سنگ فرز انجام می‌گیرد. میلگردها در قطرهای معمولی با قیچی راحت بریده می‌شوند اما برای میلگردها با قطر زیاد به این دلیل که استفاده از قیچی ممکن نیست زیرا قدرت انجام اینکار را ندارد از سنگ فرز استفاده می‌شود.
برای خمکاری میلگرد برای ایجاد هندسه مناسب آرماتوربندی از اهرم دستی و دستگاه خم زن استفاده می‌گردد. این فرآیندها باید از روی میلگردها در دمای معمولی انجام شود و بر اساس مقررات استفاده از هوابرش برای ایجاد برش ممنوع می‌باشد.
برشکاری و خمکاری میلگرد برای آرماتوربندی در دمای کمتر از 5 درجه سانتیگراد ممنوع می‌باشد.
آرماتوربندی راه پله بتنی
برای اجرای راه پله بتنی اول باید آرماتوربندی انجام شود و بعد از انجام مرحله قالب‌بندی، بتن ریزی انجام گیرد. آرماتوربندی راه پله بتنی تشکیل شده از موارد زیر:
- تیر نیم طبقه
- رمپ
- پاگرد راه پله
آرماتوربندی رمپ و پاگرد راه پله بر اساس نقشه‌های اجرایی راه پله و همزمان با اجرای سقف انجام می‌شود و در مرحله آرماتوربندی سقف میلگردهای انتظاری برای اتصال به رمپ بعدی راه پله ایجاد می‌گردد.
آرماتور اسپیرال
آرماتورگذاری را به دو صورت طولی و عرضی انجام می‌دهند که در آرماتورگذاری عرضی یک مدل خاص به نام آرماتور اسپیرال یا دورپیچ یا خاموت دورپیچ موجود می‌باشد که در ستون‌های بتنی برای افزایش مقاومت بتن داخل سازه بسیار مؤثر است به آرماتورهای اسپیرال، آرماتور ستون نیز می‌گویند که دارای طول و اندازه‌های متنوع هستند.
اتصال کوپلینگ آرماتور
این اتصال بین میلگردها و با استفاده از قطعات خاصی انجام می‌شود که به این قطعات کوپلر می‌گویند و برای همین‌کار طراحی شده‌اند. اجرای کوپلینگ آرماتور دارای مزایای زیر می باشد:
- کم شدن هزینه‌ها زیرا از میلگرد کمتر استفاده می‌شود.
- اجرای آسانی دارد.
- میلگردهای با سایزهای متفاوت را به یکدیگر متصل می‌کند.
- در سایز میلگردها محدودیتی وجود ندارد و میلگردها با قطر زیاد را نیز متصل می‌نماید.
- سازه بتنی را به دلیل تراکم کمتر میلگرد و انجام بتن‌ریزی یکنواخت می‌کند.
آرماتور بندی ساختمان
تا اینجا تا حدی با آرماتوربندی آشنا شدیم و اکنون می خواهیم با مراحل و چگونگی آرماتوربندی در بخش‌های گوناگون ساختمان بیشتر آشنا شویم.
آرماتوربندی بعد از پی‌ریزی ساختمان و بتن ریزی شروع می‌شود؛ مهمترین قسمت در پی‌های بتنی: ستون‌ها، سقف‌ها، تیرها و دال‌ها می‌باشند بنابراین آرماتوربندی صحیح این قسمت‌ها نیز اهمیت زیادی دارد.
بعد از آماده شدن فضای داخلی فونداسیون باید عملیات آرماتوربندی برای 4 قسمت زیر با نظارت و دقت لازم انجام شود:
آرماتوربندی فونداسیون
آرماتوربندی فونداسیون تمام مقاومتی که پی ساختمان نیاز دارد را تأمین می‌کند. آرماتوربندی فونداسیون دارای سه مرحله زیر است:
مرحله 1 در آرماتوربندی فونداسیون: بعد از اینکه محل قرارگیری ستون‌ها تعیین گردید آرماتوربندی فونداسیون شروع می‌شود. در ابتدا آرماتورها را بشکل شبکۀ تحتانی در کف فونداسیون جایگذاری می‌کنند و در اینجا با استفاده از اسپیسر بین شبکه مش و بتن فاصله ایجاد می‌کنند.
مرحله 2 در آرماتوربندی فونداسیون: سیستم آرماتوربندی در فونداسیون با توجه به بار و عمق فونداسیون بصورت مش تحتانی یا ترکیبی از مش تحتانی و فوقانی اجرا می‌گردد. مش فوقانی فونداسیون در مرحله آخر اجرا می‌گردد.
مرحله 3 در آرماتوربندی فونداسیون: برای اینکه فاصله لازم بین مش فوقانی و تحتانی بوجود آید، آرماتور خرک بکار برده می‌شود؛ و آرماتورهای شبکه با خم 90 درجه و با طول مشخص به منظور اتصال بیشتر و انتقال مناسب نیرو بین فولاد و بتن شکل داده می‌شوند.
آرماتوربندی فونداسیون چه نکته‌هایی دارد؟
آیین نامه
قطر میلگردها نباید از 10 میلیمتر کمتر و فاصله محور تا محور میلگردها از هم نباید از 100 میلیمتر کمتر و از 350 میلیمتر بیشتر در قسمت شالوده‌ها تعیین گردد.
آرماتورهای طولی بشکل افقی در دو ردیف تحتانی و فوقانی فونداسیون به شکل راستا (یعنی یک شاخه صاف، با دو انتهای خم شده) بکار برده می‌شوند.
برای اضافه شدن مقاومت در برابر برش و پیچش می‌توان از آرماتورهای عرضی بصورت بسته شبیه خاموت استفاده نمود.
به هیچ وجه نباید برای استفاده کمتر از اسپیسر، میلگرد خرک را بر روی بتن قرار داد؛ زیرا باعث نفوذ رطوبت به آرماتورهای اصلی در فونداسیون و موجب زنگ زدگی و خوردگی آنها می‌شود.
در آرماتوربندی فونداسیون در اسکلت‌های بتنی از آرماتورهای انتظار در ستون‌ها و دیوارهای برشی استفاده می‌شود.
در آرماتوربندی فونداسیون در اسکلت‌های فلزی از آرماتورهای انتظار در صفحه ستون (صفحه ستون یا بیس پلیت : محل اتصال ستون فلزی به فونداسیون است) استفاده می‌گردد.
مشخص نمودن مکان دقیق آرماتورهای انتظار از با اهمیت‌ترین بخش‌های آرماتوربندی فونداسیون می‌باشد.
آرماتوربندی ستون
مرحله 1 آرماتوربندی ستون : در این مرحله ابتدا آرماتورهای طولی را در اندازه مناسب برش داده و خم می‌کنیم و در مکان خود قرار می‌دهیم؛ طولی که برای آرماتورهای ستون مناسب است بر طبق سه فاکتور زیر تعیین می‌شوند.
- ضخامت تیر یا دال
- ارتفاع ستون
- طول مهار که از طریق نقشه سازه تعیین می‌گردد.
مرحله 2 آرماتوربندی ستون : پس از اینکه آرماتورهای طولی اضافه شد در مرحله بعد آنها را به آرماتورهای انتظار فونداسیون توسط انواع وصله‌های زیر متصل می‌کنند:
- وصله جوششی (فورجینگ)
- وصله مکانیکی (کوپلینگ)
- وصله‌های پوششی (اورلپ)
- وصله اتکایی
تعریف میلگرد انتظار یا میلگرد ریشه
از موارد استفادۀ میلگرد انتظار متصل نمودن ستون به ستون، ستون به فونداسیون و دال به ستون است و با توجه به جایی که استفاده می‌شود وظیفه‌اش انتقال دادن بارهای وارده از سطحی به سطح دیگر است.
یعنی کاربرد میلگردهای انتظار، انتقال بار از یک عضو بتنی به عضو کنار یا مجاور آن می‌باشد.
مرحله 3 آرماتوربندی ستون : این مرحله، مرحله جایگذاری آرماتورهای عرضی می‌باشد و از آرماتورهای عرضی در ستون، خاموت، تنگ‌ها استفاده می‌شود که بعد از نصب آرماتورهای طولی در جای خود گذاشته می‌شوند. برای راحتی کار باید در ابتدا دسته تنگ‌ها را دور آرماتور انتظار قرار داد و بعد از آن اجرای آرماتورهای طولیِ ستون، تنگ‌ها در فواصل مشخص قرار می‌گیرند.
خاموتها، آرماتورهای عرضی هستند که در تیرها برای تحمل برش و پیچش مورد استفاده قرار می‌گیرند و در ستون‌ها نیز از اصطلاح خاموت بکار می‌رود اما بر اساس آیین نامه ملی ایران، در اعضای فشاری ساختمان مثل ستون‌ها باید از اصطلاح تَنگ بکار رود.
تَنگ‌ها موجب افزایش مقاومت و شکل پذیری اعضاء می‌گردند.
آرماتوربندی ستون چه موارد مهمی دارد؟
آرماتورهای طولی را در صورت کاهش مقطع ستون با شیب 1 به 6 خم می‌کنند؛ شیب یک به شش یعنی در صورتی که میلگرد 6 سانتیمتر ارتفاع دارد می‌توان یک سانتیمتر آنرا به داخل خم نمود.
البته اگر مقطع ستون بیش از 7.5 سانتیمتر کوچک شود خم نمودن آرماتورها مجاز نبوده و باید پیش از بتن‌ریزی از آرماتور انتظار استفاده کرد.
در تراز نهایی آرماتورهای طولی در ستون‌های میانی با 90 درجه خم به سمت داخل ستون مهار می‌گردند. اگر در تراز‌های بالاتر، آرماتورهای ستون کاهش پیدا کند می‌بایست آرماتور را به اندازه طول مهاری در تراز فوقانی ادامه داد و از قطع نمودن آن در چشمه اتصال خودداری کرد.
اجرای تَنگ ستون الزامی‌ست زیرا در محل ضخامت سقف به دلیل وضعیت بحرانی نیروها ضروری می‌باشد. اصولاً تنگ در این بخش به علت سختی در دسترسی و یا بی‌دقتی پیمانکار اجرا نمی‌گردد و البته موجب اثرات مخرب در وقت بروز زلزله خواهد شد.
میلگرد رامکای ستون‌ها را به میلگردهای طولی جوش نمی‌دهند زیرا موجب لاغر شدن سطح مقطع آرماتور و شکننده شدن آن می‌گردد.
میلگرد رامکا را باید با بکاربردن از سیم آرماتوربندی به آرماتورهای طوی بست.
میلگرد رامکا چیست؟
میلگرد رامکا را پاشنه بتن نیز می‌گویند؛ که برش خورده یا بخشی از یک میلگرد با سایز 10 یا 12 می‌باشد. این مقطع، طولی برابر طول ستون دارد و همچنین نقش تعیین کنندگی برای فاصله بین قالب و میلگرد ستون را ایفا می‌کند.
آرماتوربندی ستون بر اساس آیین نامه چه نکاتی دارد؟
بر اساس آیین نامه ملی ایران بخش نهم، محدودیت‌های آرماتورها در قطعات فشاری مانند ستون‌ها باید بصورت زیر باشد:
- سطح مقطع آرماتور طولی در قسمت‌های فشاری نباید کمتر از 0.01 و بیشتر از 0.06 نسبت به سطح مقطع کل باشد. محدودیتی که در مقدار حداکثر وجود دارد باید در محل قسمت وصله‌های پوششی میلگردها رعایت گردد و اگر از فولاد S400 در آرماتور طولی استفاده گردد و مقدار حداکثر در خارج از مکان وصله‌ها به 0.045 سطح کل محدود می‌شود.
- در قطعات فشاری حداقل تعداد میلگردها بصورت زیر می‌باشد:
- میلگرد داخل دورپیچ : 6 عدد
- میلگردهای داخل تنگ‌های مدور یا مستطیلی : 4 عدد
- میلگردهای داخل تنگ‌های مثلثی : 3 عدد
دورپیچ که به آن تنگ مارپیچ نیز گفته می‌شود دورگیری خوبی در ارتفاع ستون ایجاد می‌کند و موجب افزایش انعطاف پذیری و شکل پذیری می‌گردد.
نکته: میلگردهایی که دارای قطر بزرگتر از 36 میلیمتر می‌باشند می‌توان به میلگردهای با قطر کوچکتر از 36 میلیمتر متصل نمود.
آرماتوربندی دیوار بتنی
اجرای دیوار بتنی شبیه ستون بتنی است و بخاطر همین آرماتوربندی دیوار و ستون نیز همزمان با یکدیگر اجرا می‌گردند. برای اجرای آرماتوربندی دیوار بتنی اقدامات زیر باید انجام شود:
مرحله اول آرماتوربندی دیوار بتنی : پیش از بتن ریزی باید آرماتورهای انتظار را با استفاده از یک یا دو آرماتور افقی بهم وصل کرد و این موضوع موجب جلوگیری از جابجایی آرماتورها می‌گردد. برای تنظیم ابعاد دیوار نیز از میلگرد رامکا و برای ایجاد کاور بتن از اسپیسرها استفاده می‌شود.
اسپیسر به معنی فاصله گذار است که می‌تواند از جنس بتن، چوب و یا پلاستیک باشد و اسپیسر در ساختمان‌سازی قطعه‌ای‌ست که در بتن دفن می‌شود و به سبب ایجاد فاصله بین بتن و میلگرد موجب ایجاد کاور مناسب برای بتن و جلوگیری از خوردگی میلگردها می‌گردد.
مرحله دوم آرماتوربندی دیوار بتنی : در مرحله دیگر و بعد ار بتن ریزی فونداسیون، آرماتورهای طولی به فونداسیون وصله می‌شوند. سپس آرماتورهای افقی دیوارها را برش زده و در انتها خم 90 درجه خورده و روی آرماتورهای طولی نصب می‌گردند.
میلگردهای سقف باید با خم 90 درجه در دیوار مهار گردند و اگر آنها کوتاه بودند باید از آرماتورهای تقویتی استفاده شود.
مرحله سوم آرماتوربندی دیوار بتنی : در آخرین مرحله نیز آرماتوربندی افقی و بستن آرماتورهای سنجاقی بر اساس نقشه‌های اجرایی انجام می‌گیرد.
آرماتورها در دیوارها بر اساس آیین نامه چه محدودیتی دارند؟
آرماتوربندی دیوار بتنی باید بر اساس آیین نامه ملی ایران و با در نظر گرفتن موارد زیر انجام شود :
-حداقل نسبت مساحت سطح مقطع آرماتور قائم به مساحت کل سطح مقطع برای انواع میلگردها به گونه زیر است:
- برای میلگردهای رده S400 و بالاتر، با قطر 16 میلیمتر و یا کمتر : 0.0012
- برای دیگر میلگردها آجدار : 0.0015
-حداقل نسبت مساحت مقطع آرماتور افقی به مساحت کل مقطع برای آرماتورهای گوناگون بگونه زیر است:
- برای میلگردهای رده S400 و بالاتر، با قطر 16 میلیمتر یا کمتر: 0.0020
- برای دیگر میلگردهای آجدار : 0.0025
-نسبت آرماتور قائم و آرماتور افقی به مساحت کل سطح مقطع نباید از 0.04 بیشتر انتخاب شود و محدودیت اندازه حداکثر باید در محل وصله‌های میلگرد رعایت گردد.
آرماتور بندی سقف و تیر بتنی
بعد از اینکه خاموتها در فاصله‌های مشخص شده در ستون قرار داده و بسته شد مرحله آرماتوربندی سقف می‌رسد؛ در این مرحله و در سقف تیرچه و بلوک، قالب بندی اطراف تیرها و نصب تیرچه انجام می‌شود.
در سایر دال‌های بتنی مثل سقف وافل، سقف پیش تنیده، سقف کوبیاکس، سقف یوبوت و... تیرچه‌های پیش ساخت موجود نیست و به همین دلیل از آرماتورها به صورت دو شبکه مش فوقانی و تحتانی در سقف استفاده می‌شود.
همانطور که اشاره شد آرماتوربندی تیر و سقف به شکل همزمان می‌باشد و دارای مراحلی زیر است:
مرحله 1 آرماتوربندی سقف و تیر بتنی : در اول نیاز است که تمام آرماتورهای استفاده شده در تیر و سقف همچون آرماتورهای طولی، آرماتورهای عرضی، آرماتورهای اتکا، رامکا، دال راه پله، ممان منفی آماده گردند. و سپس آرماتورهای طولی و عرضی یا خاموتها و همچنین آرماتورهای دال پله برش زده و خم شوند و در مکان خود قرار گیرند.
مرحله 2 آرماتوربندی سقف و تیر بتنی : برای اینکه آرماتورهای تیر اجرا شوند ابتدا خاموتها در آرماتورهای طولی ستون قرار داده می‌شوند و سپس بوسیله سیم مفتول آرماتورهای طولی به میلگردهای انتظار ستون بسته می‌شود؛ به اینکار آرماتوربندی تیر یا ستون می‌گویند و اگر آرماتورهای طولی زیاد باشند برای اینکه مانع از خم شدن یا شکم دادن آنها شویم باید چوب‌های چهارتراش را در قسمت زیرین آرماتورهای طولی قرار دهیم.
نکته :
برای اینکه آرماتوربندی سقف و تیرها، راحت‌تر شود آرماتورهای تیر را باید در فاصله مناسبی از کف قالب قرار داد تا فردی که در حال آرماتوربندی است بتواند خاموتها را به راحتی به آرماتورهای طولی وصل کند.
این کار همچنین مانع از روغنی شدن آرماتورهای تیر می‌شود زیرا روغنکاری قالب کف تیر از قبل انجام می‌شود و اگر آرماتورها با فاصله لازم از کف قرار داده نشوند و روغنی شوند اتصال بین آرماتورو بتن از بین رفته و موجب ضعف در عملکرد المان بتنی می‌گردد.
در صورت روغنی شدن آرماتورها باید بوسیله یک پارچه و بنزین یا دستگاه انژکتورشور خودرو آنها را تمیز کنیم.
انژکتورشور نام دستگاهی می‌باشد که برای شستشو و سرویس انژکتور خودرو بکار برده می‌شود.
مرحله 3 آرماتوربندی سقف و تیر بتنی : در این مرحله آن دسته خاموت‌هایی که در مرحله قبل در آرماتور طولی ستون قرار دادیم را در فواصل تعیین شده جایگذاری می‌کنیم و سپس آنها را مطابق نقشه و بوسیله سیم آرماتوربندی در جای مشخص شده به آرماتورهای طولی می‌بندیم.
خاموتها باید طوری بسته گردند که همه آرماتورها طولی را کاملاً محصور کنند و همچنین باید بین خاموتها و آرماتورهای طولی نیز هیچ فاصله‌ای نباشد؛ به دلیل اینکه نیروهای برشی در نواحی بحرانی بسیار بیشتر از سایر نقاط تیر می‌باشند و وظیفه خاموت نیز تحمل نیروهای برشی است؛ بنابراین باید فاصله خاموتها را در نقاط بحرانی کمتر از سایر نواحی دیگر در نظر گرفت و آنها را نزدیک به هم بکار برد.
نواحی بحرانی تیر
هر تیر دارای دو نقطه بحرانی است؛ در تیرها نقاط ابتدایی و انتهایی نقاط بحرانی محسوب می‌شوند.
از مواردی که باید در آرماتوربندی توجه شود این است که خاموتها جهت قلاب باشند زیرا خاموتها می‌توانند عمود بر میلگردهای طولی و یا بصورت زاویه‌دار بسته گردند اما بهترین وضعیت این است که قلاب‌های خاموت بشکل یکی در میان و در جهت راست و چپ تیر اجرا می‌گردد.
به این جهت که قلاب‌ها در فشار عمل می کنند خوب است که قلاب‌ها در وسط دهانه تیر و به سمت بالا و در تکیه گاه به سمت پایین قرار گیرند.
مرحله 4 آرماتوربندی سقف و تیر بتنی : پس از اینکه آرماتورهای طولی و عرضی در ستون بسته شدند نوبت به جایگذاری اسپیسر و مهار آرماتورهای طولی می‌شود.
در این مرحله ابتدا باید در کف کار تعداد کافی اسپیسر جایگذاری شود؛ به همین دلیل ابتدا باید از دو اسپسر بتنی یا پلاستیکی استفاده نمود و در اسپیسر بتنی سیم مفتولی موجود است که موجب می‌شود آرماتورها بخوبی به یکدیگر بسته شده و در اثر بتن ریزی حرکت نکنند.
اسپیسر پلاستیکی به راحتی به آرماتورها چفت می‌شوند و حرکتی نمی کنند؛ برخی از افراد از اجسام دیگربجای اسپیسر بکار می‌برند مثل سنگ، موزائیک، چوب، آجر و ... که مورد تأیید نیست و برای کارکرد بهتر و ممانعت از خرابی اسپیسر باید از نوع مجاز آنرا بکار برد. تعداد اسپیسرهایی که برای المان‌هایی که در زیر عنوان شده باید بگونه مذکور باشد:
تعداد اسپیسر در هر یک متر طول ستون : حداقل 16 عدد
تعداد اسپیسر در هر یک متر طول تیر: حداقل 3 عدد
تعداد اسپیسر در هر یک متر مربع کف: 4 عدد
مرحله 5 آرماتوربندی سقف و تیر بتنی : در این مرحله نیز به عنوان مرحله آخر باید آرماتورهای طولی را امتداد دهند و در داخل ستون مهار کنند اینکار مهار آرماتور طولی در بتن می‌باشد. بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ساختمان مهار و وصله آرماتور اینگونه عنوان شده است:
در کلیه قطعات بتن آرمه نیروهای کششی یا فشاری که در میلگردها وجود دارد در هر مقطع باید بوسیله مهار میلگردها در دو سمت آن مقطع به بتن منتقل شود. مهار میلگردها در بتن با یکی از سه روش زیر بیان انجام می‌شود و یا می‌تواند با ترکیبی از آنها اجرا شود.
- ایجاد قلاب استاندارد در ته میلگرد
- پیوستگی ایجاد شده بین بتن و آرماتور در سطح جانبی آرماتور
- استفاده از وسایل مکانیکی در طول میلگرد
آرماتور بندی سقف تیرچه بلوک
سقف اگر از نوع تیرچه و بلوک باشد پس از اینکه آرماتوربندی تیر انجام شد، نوبت گذاشتن تیرچه‌ها و یونولیت‌ها می‌شود و همچنین در این مرحله برای دهانه‌هایی که از 4 متر بلندتر است انجام کلاف میانی در جهت عمود بر تیرچه‌ها ضروری می‌باشد و در مرحله بعدی میلگردهای ممان منفی و میلگردهای حرارتی گذاشته می‌شود و در پایان به اندازه پنج سانتیمتر روی یونولیت‌ها بتن ریخته می‌شود.
آرماتورهای حرارتی برای کنترل ترک‌هایی که در نتیجه تنش‌های حرارتی و جمع شدگی بتن ایجاد شده اند، با قطر 8 میلیمتر و فواصل در حدود 20 سانتیمتر در دو بخش عمود بر هم روی سقف پهن می‌گردند.
موارد مهم در اجرای آرماتوربندی سقف بتنی
- کلیه آرماتورها باید با قیچی‌های مخصوص بریده شوند و بوسیله سیم آرماتوربندی متصل گردند.
- برای اینکه مقاومت برشی تیرچه‌ها زیادتر شود می‌توان از آرماتورهای برشی و یا اضافه کردن عرض تیرچه‌ها استفاده نمود.
- مناسب‌تر است برای قلاب، خاموتها به شکل نامنظم اجرا گردند. (از این رو که جهت نیروهای وارده بوسیله عواملی همچون زلزله قابل پیش‌بینی نمی‌باشد و به همین دلیل بهتر است که خاموتها نیز در یک راستای ثابت اجرا نگردند.)
- آرماتور ستون حتماً باید داخل ستون قرار گیرد و قرارگرفتن آرماتور ستون خارج از ستون مجاز نیست.
- در بخش‌های چشمه اتصال هیچ فاصله‌ای مجاز نیست.
- فاصله خاموتها از تکیه‌گاه و از همدیگر باید درست اجرا گردد و برای نمونه فاصله خاموتها از یکدیگر باید حداکثر اندازه 200 میلیمتر باشد و دستگاه نظارت وظیفه دارد که در صورت عدم رعایت از سمت پیمانکار مانع از اجرای بتن ریزی شود.
- آرماتورها و سطح قالب بندی‌ها لازم است حداقل 5.2 سانتیمتر فاصله داشته باشند. این فاصله موجب می‌شود که پوشش بتنی روی میلگردها دارای ضخامت مناسبی گردند و مانع از زنگ زدگی در آرماتور سقف شوند.
آرماتوربندی ساختمان چه نکات مهمی دارد؟
- خاموتها باید از طریق سیم آرماتوربندی به آرماتور طولی بسته شوند. در واقع خاموتها از طریق سیم آرماتوربندی به تمامی آرماتورهای طولی مهار می‌گردند.
- آرماتورها نباید از طریق حرارت یا دستگاه هوا برش بریده شوند بلکه باید بوسیله قیچی ویژه برش داده شوند دلیل آن هم اینست دستگاه هوابرش موجب می‌شود که چند سانتی‌متری که با حرارت بریده شده است غیر قابل استفاده گردد.
- از خم کردن آرماتورها در دمای کمتر از 5 درجه سانتیگراد اجتناب شود و همچنین باید خم کردن تمام آرماتورها بصورت سرد و با دستگاه مکانیکی باشد.
- آرماتوربندی فونداسیون و سایر قسمت‌های ساختمان باید بوسیله شخص مهندس ناظر تأیید گردد.
- فاصلۀ که بین آرماتورها و سطح قالب بندی باید ضخامت مناسبی داشته باشد؛ زیرا اینکار موجب پیوستگی بین بتن و آرماتورها می‌شود و از طرفی مانع از زنگ زدگی و خوردگی آرماتورها می‌شود.
پوشش بتنی روی میلگردها
پوشش بتنی روی میلگردها یعنی حداقل فاصله بین رویه میلگردهای طولی یا عرضی تا نزدیکترین سطح آزاد بتن، و به خاطر تأثیری که پوشش بتنی در حفظ و نگهداری آرماتورها و همچنین عمر مفید سازههای بتنی دارد باید در اجرای آن نهایت دقت را داشت.
بر طبق مقررات ملی ساختمان مبحث نهم پوشش بتنی روی میلگردها باید موارد زیر اعمال گردد:
رعایت ضخامت پوشش بتنی در انتهای میلگردهایی مستقیماً در کف‌ها و سقف‌هایی که در معرض شرایط جوی یا تعریق نباشد واجب نیست.
ضخامت پوشش بتنی میلگردها متناسب با شرایط محیطی و نوع قطعه مورد نظر از اندازه های داده شده در جدول زیر و موارد الف و ب نباید کمتر باشد:
الف : قطر میلگردها (نباید از قطر آرماتور مورد نیاز کمتر انتخاب شود.)
ب : چهار سوم بزرگترین اندازه اسمی سنگ دانه‌ها (نباید از حداکثر قطر شن مصرفی یعنی قطر 32 میلیمتر کمتر انتخاب گردد.)
اگر بتن در جوار دیواره خاکی مقاوم ریخته شود و دائماً با آن در تماس باشد، ضخامت پوشش نباید‌کمتر از 75 میلیمتر در نظر گرفته شود.
اگر بتن سطح فرورفته و برجسته (دارای شکستگی یا نقش‌دار) باشد؛ ضخامت پوشش بتن باید از عمق فررفتگی‌ها اندازه گرفته شود.
میلگردها و تمام قطعات و صفحه‌های فولادی پیش بینی شده باید برای توسعه ساختمان در آینده در برابر خوردگی به روشی درست محافظت گردند.
میلگردها و تمامی قطعات و صفحه های فولادی پیش بینی شده برای توسعه ساختمان در آینده باید به نحوی مناسب در مقابل خوردگی محافظت شوند.
حداقل ضخامت پوشش بتن روی میلگردها (میلی متر) در شرایط محیطی مندرج در آئین نامه ملی ایران مبحث نهم
اگر که حفاظت‌های سطحی اعمال گردد مقادیر پوشش بتنی را می‌توان تا 20 میلیمتر کمتر کرد. اگر رده بتن اندازه 5 مگاپاسکال بالاتر از حداقل رده باشد از مقدار پوشش، 5 میلیمتر می‌توان کاهش داد؛ البته با شرط اینکه اندازه پوشش میلگرد از 25 میلیمتر در محیط متوسط و 35 میلیمتر در محیط شدید و 50 میلیمتر در محیط فوق العاده شدید کمتر نگردد.
برای میلگردها با قطر بیشتر از 36 میلیمتر، اندازه پوشش باید 10 میلیمتر اضافه گردد.
با مصرف حباب‌زا حداقل رده بتن تا 5 مگاپاسکال قابل کاهش می‌باشد.
گروه ساختمانی مانکس با سال ها تجربه و تخصص در زمینه طراحی نما، آماده ارائه خدمات طراحی نمای ساختمان به شما عزیزان در انواع سبک ها و مطابق با سلیقه و بودجه شما می باشد.
