طراحی فنی ساختمان
سپتامبر 11, 2023چه زمینی برای ساخت و ساز مناسب است؟
سپتامبر 26, 2023در این مقاله قصد داریم به بررسی نکات حقوقی قراردادهای پیمانکاری بپردازیم. در ابتدا به عنوان مقدمه تعریف مختصری از قرارداد پیمانکاری ارائه مینماییم.
تعریف قرارداد پیمانکاری
قرارداد پیمانکاری: قراردادی است که طرفین آن کارفرما و پیمانکار نامیده میشوند، کارفرما شخصی است که پروژه ای را در دست دارد و به جهت انجام و اجرای این پروژه به پیمانکار مراجعه نموده تا در زمان و حق الزحمه مشخصی نقشه خانه را اجرا و به اتمام رساند.
EP ،EPC ،EPCF از انواع قرارداد پیمانکاری ساختمان هستند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تعریف قرارداد پیمانکاری میتوانید مقاله قرارداد پیمانکاری چیست را مطالعه نمائید.
قرارداد پیمانکاری عقدی لازم است :
قرارداد پیمانکاری بر اساس ماده 10 قانون مدنی و ماده 219 یک عقد لازم است و طرفین نمیتوانند به صورت یک طرفه اقدام به فسخ آن نمایند.
بنابر نص دو ماده مذکور، ماده 10 قانون مدنی: ((قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نمودند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ و معتبر است.)) این ماده بیانگر اصل حاکمیت و آزادی اراده افراد در انعقاد قراردادها و اجرای اعمال حقوقی است و بیانگر این موضوع است که اگر قراردادی پیرو اراده اشخاص منعقد گردد چنانچه خلاف مقررات، نظم عمومی، شرع و اخلاق حسنه نباشد نافذ و معتبر است و آثار خود را بر جای میگذارد. از طرفی دیگر تبعیت قراردادهای پیمانکاری از این ماده بیانگر نامعین بودن عقد مزبور است.
البته قابل توضیح است که عقد مدیریت پیمان از ترکیب عقود نامعین و معین از جمله بیع، اجاره، جعاله، وکالت و صلح تشکیل شده است بنابراین مدیریت پیمان از جمله عقود مختلط میباشد و به هر حال عقدی لازم است و با اراده هیچیک از طرفین به تنهایی قابل فسخ نمیباشد.
ماده 219 قانون مدنی: ((عقودی که بر طبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین و قائم مقامین آنها لازم الاتباع است مگر اینکه به رضای طرفین یا به علت قانونی فسخ شود.)) این ماده نیز بیانگر اصل لزوم و یا اصاله اللزوم است.
پیرو این ماده قراردادهای پیمانکاری لازم هستند و به صورت یک طرفه قابل فسخ نمی باشد، مگر در صورت وجود شرایط قانونی و یا بر اساس دستور العملهای شرایط عمومی پیمان که حاکم بر قراردادهای پیمانکاری دولتی میباشد و در ماده 46 دستورالعمل مذکور نیز موارد فسخ به پانزده مورد احصاء گردیده است و بر این اساس هیچ یک از طرفین به غیر از موارد مذکور حق فسخ قرارداد پیمانکاری را نخواهد داشت.
قرارداد پیمانکاری یک عقد عهدی است :
همچنین قرارداد پیمانکاری یک عقد عهدی است به این معنا که طرفین در برابر یکدیگر متعهد به انجام امری میشوند و ملکی به واسطه این قرارداد از جانب طرفین به یکدیگر تملیک نمیگردد.
بر این مبنا در صورتی که پیمانکار به تعهدات خویش عمل ننمود بدین جهت که تعهدات ایشان از نوع شرط فعل است، کارفرما در وهلهی اول الزام ایشان را به ایفای تعهدات درخواست مینماید و پس از آن در صورتی که پیمانکار باز هم تعهدات را ایفاء ننمود و الزام ایشان میسر نشد، میتوان تعهد را به وسیلهی شخص دیگر ایفاء نمود و سپس هزینهی پرداختی در این خصوص را از پیمانکار مطالبه کرد، البته این در صورتی است که انجام تعهدات قائم به شخص نباشد و یا شرط مباشرت برای پیمانکار تعیین نگردیده باشد.
قرارداد پیمانکاری یک عقد مستمر است :
قرارداد پیمانکاری یک قرارداد مستمر است به این جهت که تعهدات حاصل از قرارداد در طول زمان اجرا میشود و تعهدات اصولاً دارای سررسید و موجل هستند، بر همین مبنا در خصوص تعهدات موجل طرفین نمیتوانند قبل از رسیدن موعد ایفاء و اجرای تعهد را از شخص متعهد درخواست نمایند و باید چنانچه پس از انقضاء موعد تعهد به انجام نرسید اجرا و ایفای آن را مطالبه نمایند.
قرارداد پیمانکاری یک عقد تشریفاتی است :
علیرغم موارد فوق الذکر قرارداد پیمانکاری یک عقد تشریفاتی است با این توضیح که تحقق آن علاوه بر ایجاب و قبول طرفین، بسته به نوع قرارداد پیمانکاری متوقف بر انجام و اجرای تشریفاتی است و تا آن تشریفات محقق نگردد، قرارداد منعقد نمیشود.
بر این اساس اجرای تشریفات مرتبط بسیار ضروری و مهم است زیرا چنانچه این تشریفات توسط طرفین اجرا نگردد اصلا قرارداد منعقد نگردیده و طرفین نمیتوانند آثار آن را درخواست و مطالبه نمایند. از جمله مواردی که نشان دهنده تشریفاتی بودن قرارداد پیمانکاری هستند همانند نمونه فرم موافقتنامه پیمانکار، فرم ضمانتنامه و غیره ... .
نکات مهم در مورد انعقاد قراردادهای پیمانکاری
با عنایت به توضیحات فوق الذکر که بیان گردید قرارداد پیمانکاری پیرو ماده 10 قانون مدنی منعقد میگردد و طرفین قرارداد میتوانند بر طبق این ماده و به تبعیت از اصل آزادی و حاکمیت اراده نسبت به هر آنچه که مذاکره مینمایند توافق کنند اما نکتهای که در این خصوص حائز اهمیت است اینکه اشخاص صرفاً بر خلاف قواعد تکمیلی میتوانند توافق نمایند و چنانچه موضوع توافق آنها در حیطهی قوانین آمره باشد، توافق بر خلاف قوانین آمره به هیچ وجه امکانپذیر نیست.
با این توضیح که قوانین آمره عبارتند از قوانینی که افراد نمیتوانند بر خلاف آن توافق و تراضی نمایند و ملزم به اعمال و اجرای این قوانین میباشند. قوانین تکمیلی عبارتند از قوانینی که افراد میتوانند با ارادهی خویش برخلاف آن توافق و تراضی نمایند و ملزم به اعمال و رعایت آن نمیباشند بلکه میتوانند با به کارگیری ارادههای خویش و متعاقباً توافقات خود مقررهی دیگری را جایگزین آن نمایند.
بنابراین متعاملین در قراردادهای پیمانکاری نیز باید ضمن رعایت قوانین آمره توافق نمایند زیرا در غیر این صورت توافقاتی که برخلاف قوانین آمره و با نقض آن همراه میباشد باطل و بلااثر بوده و از درجهی اعتبار ساقط است.
همچنین در صورتی که در قرارداد پیمانکاری حق فسخ برای یکی از طرفین یا هر دو طرف تعیین گردد باید مهلت استفاده از این حق نیز تعیین و در قرارداد درج گردد، در غیر این صورت هم شرط و هم قرارداد باطل است.
در زمان انعقاد قرارداد پیمانکاری باید این موارد را به دقت بررسی و از صحت آن اطمینان حاصل نماییم.
مواردی همچون طرفین قرارداد، موضوع قرارداد، مبلغ قرارداد، نحوه ی پرداخت مبلغ قرارداد، شروط قرارداد، الزامات قوانین کار، تأمین اجتماعی، بیمه، خسارات قراردادی (وجه التزام)، داوری و غیره میباشد.
طرفین قرارداد پیمانکاری :
طرفین قرارداد پیمانکاری میتوانند دو یا چند نفر باشند که هر دو طرف میتوانند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، در خصوص مشخصات طرفین قرارداد میبایست کلیه مشخصات هویتی متعاملین اعم از نام و نام خانوادگی، شماره ملی و در صورتی که شخص حقوقی باشد شماره ثبت و شناسه ملی درج گردد.
همچنین چنانچه طرفین به نمایندگی و یا وکالت اقدام به انعقاد قرارداد نمایند میبایست مدرکی که نشان دهنده سمت نمایندگی و یا وکالت ایشان هست نیز ضمیمه و اختیارات نماینده یا وکیل جهت انعقاد قرارداد لزوماً مورد بررسی قرار گیرد.
موضوع قرارداد پیمانکاری :
موضوع قرارداد پیمانکاری عبارتند از موضوع اصلی پروژه و فعالیتی که پیمانکار میبایست در قالب تعهدات آن را اجرا نماید و در برابر آن از کارفرما مبلغ دریافت نماید.
توجه داشته باشید قرارداد مشارکت در ساخت با قرارداد پیمانکاری تفاوت دارد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قرارداد مشارکت در ساخت میتوانید مقاله آن را مطالعه نمایید.
مبلغ قرارداد پیمانکاری :
در قرارداد پیمانکاری میبایست مبلغ انجام و اجرای پروژه توسط طرفین مشخص و معین گردد و علاوه بر آن چگونگی پرداخت این مبلغ و مراحل آن نیز معین شود. برای مثال به این جهت که امروزه اغلب پرداختها به وسیله چک صورت میگرد، شماره چکهای صادره با قید مبلغ و تاریخ آن و ذکر این موضوع که وصول هر یک از اوراق چکها منوط به اجرای و اتمام چه مرحلهای است.
شرایط قرارداد پیمانکاری :
افراد میتوانند ضمن قراردادهایی که منعقد مینمایند شروطی را اعمال و توافق نمایند. این دسته از شروط، شروط قراردادی نامیده میشوند که در محدودۀ توافقات متعاملین است. دستهی دیگری از شروط به نام شروط قانونی هستند که منشاء آنها قرارداد و توافقات متعاملین نیست بلکه مقررات و قوانین هستند که در خصوص قراردادهای پیمانکاری میتواند قوانین عمومی و قوانین و دستورالعملهای مربوط به پیمان باشد و نوع دیگری از شرایط نیز بر اساس نوع پیمان بر روابط متعاقدین حاکم میگردد که منشاء این دسته از شروط مقررات اختصاصی میباشد. بیان این نکته حائز اهمیت است که شرایط اختصاصی نمیتواند ناقض شرایط عمومی پیمان باشد.
محل انجام قرارداد پیمانکاری :
در قراردادهای پیمانکاری متعاقدین میبایست در زمان انعقاد قرارداد محل اجرای قرارداد را نیز به صورت دقیق تعیین و مشخص نمایند، زیرا در این نوع از عقود عدم تعیین محل انجام قرارداد و اجرای مفاد قراردادی میتواند محلی برای اختلاف طرفین و در نهایت به تعویق افتادن اجرای پروژه و ایجاد ضرر شود. بنابراین الزاما میبایست در زمان انعقاد قرارداد پیمانکاری، مکان اجرای قرارداد نیز توسط طرفین به صورت دقیق تعیین گردد.
خسارات قراردادی در قرارداد پیمانکاری :
در قراردادهای پیمانکاری نیز طرفین میتوانند همانند سایر عقود اقدام به تعیین خسارات قراردادی یا وجه التزام نمایند بدین توضیح که در خصوص تخطی از کلیه تعهدات یا پارهای از تعهدات طرفین وجه التزام تعیین مینمایند.
وجه التزام یا همان خسارات قراردادی دو نوع هستند:
- وجه التزام عدم انجام تعهد و در صورتی است که متعهد تعهد خویش را ایفاء ننماید و در ازای آن متعهدُله وجه التزام را مطالبه می نماید. نکتهای که حائز اهمیت است اینکه در وجه التزام از این نوع، متعهدله یا میتواند ایفای اصل تعهد را مطالبه نماید و یا وجه التزام را مطالبه نماید زیرا مطالبهی هر دو با هم امکانپذیر نیست و منافات دارد.
- وجه التزام تأخیر در صورتی که متعهد در ایفای تعهد خویش تأخیر نماید که در این حالت هم ایفای تعهد و هم وجه التزام تأخیر از جانب متعهدله قابل مطالبه است.
تعیین وجه التزام از نوع عدم ایفاء تعهد یا تأخیر در ایفای تعهد وابسته به توافق افراد حین انعقاد قرارداد است اما ذکر این نکته نیز لازم است که برای مطالبه وجه التزام لازم است عدم ایفاء تعهد یا تأخیر در ایفای تعهد توسط متعهدله اثبات گردد.
قاضی نمیتواند مبلغ وجه التزام را کمتر یا بیشتر نماید و موظف است در صورت ایجاد و وجود کلیه شرایط به همان مبلغ حکم نماید.
تضمین در قرارداد پیمانکاری :
در قرارداد پیمانکاری طرفین میتوانند جهت اطمینان از اجرای تعهدات قراردادی اقدام به دریافت تضمین نمایند. در قرارداد پیمانکاری با عنایت به این موضوع که عمدۀ تعهدات بر عهده پیمانکار است اصولاً کارفرما از پیمانکار تضمین به جهت اطمینان از اجرای تعهدات قراردادی ایشان دریافت می نماید.
علاوه بر این تضمین مذکور اغلب در قالب چک ارائه میگردد اما چنانچه متعهد تعهدات خویش را اعمال ننماید، متعهدله میبایست برای وصول چک ضمانتی، عدم انجام تعهد و همچنین ورود ضرر از جانب متعهد را اثبات و سپس با حکم محکمه اقدام به وصول مبلغ نماید.
حل و فصل اختلاف و یا داوری در قرارداد پیمانکاری :
امروزه در قراردادهای پیمانکاری نیز همانند سایر عقود، طرفین قرارداد شرط داوری را به منظور حل و فصل اختلافات ناشی از قرارداد و اجرای مفاد قراردادی با معرفی شخص داور یا بدون معین نمودن داور لحاظ می نمایند.
تعیین ناظر در قرارداد پیمانکاری :
در قراردادهای پیمانکاری این حالت متصور است که کارفرما شخصی را که دارای تخصص لازم در حوزهی موضوع پروژه است به عنوان ناظر به جهت نظارت بر عملکرد پیمانکار در طول اجرای قرارداد و پروژه تعیین و معرفی نماید.
در نهایت با عنایت به ماهیت و موضوع قراردادهای پیمانکاری و همچنین توجه به این موضوع که قراردادهای مذکور از حساسیت بالایی برخوردار هستند توصیه میگردد در صورت تصمیم به انعقاد قرارداد پیمانکاری چه به عنوان کارفرما و چه به عنوان پیمانکار، از متخصصین این حوزه و وکلای حرفهای در این حوزه مشاوره و راهنمایی دریافت نمایید.
گروه ساختمانی مانکس با افتخار طیف وسیعی از خدمات طراحی و اجرای نمای بیرونی ساختمان را به شما ارائه می دهد.
ما با بهره گیری از تیم مجرب و متخصص از معماران و طراحان خلاق، و همچنین استفاده از جدیدترین تکنولوژی ها و مصالح باکیفیت، می توانیم نمای بیرونی ساختمان شما را به زیباترین و کارآمدترین شکل ممکن طراحی و اجرا کنیم.